آموزش کنترل مدفوع

کنترل مدفوع برای یک بیمار با آسیب نخاعی امری مهم است زیرا در صورت عدم کنترل مدفوع باعث مشکلات روحی و جسمی بسیاری در وی خواهد شد.

روده چیست ؟

بخشی از بدن است که مدفوع را در خود نگه می دارد.

روده در پشت مثانه قرار دارد.

زمانی که روده پر شد یک پیغام از طریق نخاع به مغز فرستاده می‌شود و فرد نیاز به دفع مدفوع پیدا می کند.

هنگامی که امکان دفع مدفوع وجود نداشته باشد مغز روده  را از تخلیه کردن منع  می کند .

در غیر اینصورت مغز به روده دستور می‌دهد که مدفوع را تخلیه کند.

پس از آسیب نخاعی چه اتفاقی برای روده می‌افتد؟

فرد آسیب نخاعی  نمی تواند احساس کند که چه موقع نیاز به مدفوع کردن دارد.

او باید راه دیگری را برای مدفوع کردن یاد بگیرد در غیر این صورت مرتب شلوار خود را کثیف خواهد کرد.

این مسئله باعث شرمندگی او خواهد شد.

علاوه بر این نشستن یا خوابیدن روی مدفوع باعث زخم های بستر و حتی عفونت های ادراری می شود.

بعد از آسیب نخاعی روده فرد یکی از این دو حالت را دارد:

1-روده دارای اسپاسم:

اگر پاهای فرد اسپاسم دارد معمولاً روده او هم دچار اسپاسم خواهد شد.

در این حالت اعصاب بین روده و نخاع سالم هستند اما ارتباط با مغز وجود ندارد؛ بنابراین مغز زمانی که روده نیاز به تخلیه دارد قادر به کنترل آن نیست.

با پر شدن روده از مدفوع دیواره های آن کشیده می‌شود، این کشیده شدن بیش از حد دیوار ها باعث اسپاسم روده میشود.

اسپاسم روده باعث فشرده شدن آن و تخلیه مدفوع می‌شود.

روده شل:

اگر فرد پاهای شلی دارد معمولا روده او هم شل خواهد بود.

در روده شل اعصاب بین روده و نخاع آسیب دیده اند و هیچ حرکت رفلکسی در روده وجود ندارد.

در این حالت پر شدن روده  از مدفوع ادامه می یابد تا اینکه روده کاملا پر شده و نتواند هیچ مدفوعی را در خود نگه دارد.

سپس مدفوع خارج می‌شود.

روده معمولاً به طور کامل تخلیه نمی شود.

اگر مدفوع به مدت طولانی در روده باقی بماند باعث یبوست خواهد شد.

چگونه مدفوع را تخلیه کنیم؟

برای تخلیه روده فرد باید به طور مرتب برای این کار تمرین کند.

برخی از افراد هر روز و برخی هر دو روز یک بار مدفوع می کنند.

البته فردی که هر روز یکبار یا هر دو روز یکبار مدفوع می کند باید حتما آن را در یک ساعت معین انجام بدهد.

چند روز یا گاهی اوقات چند هفته طول می کشد تا اینکه فرد یاد بگیرد مدفوع خود را کنترل کند.

برای کمک به مدفوع کردن فرد باید غذای سالم بخورد و هر روز 3 لیتر آب بنوشد.

چه موقع باید مدفوع کرد؟

بهتر از قبل از شست و شوی روزانه بدن مدفوع کرد چراکه باسن و دستها بعد از آن نیاز به شست و شو دارند.

برخی حمام کردن را در صبح  و برخی در بعد از ظهر ترجیح می‌دهند.

بعضی از افراد لازم است  ۱۲ ساعت قبل از مدفوع کردن  یک ملین خفیف مصرف کنند.

ملین به حرکت مدفوع در روده کمک می کند همچنین مدفوع را نرم کرده و تخلیه آن را راحت تر می کند.

ملین باید توسط پزشک تجویز شود.

مصرف غذاهای پرفیبر و نوشیدن 3 لیتر آب در روز نیاز به مصرف ملین را کاهش می دهد.

رژیم پرفیبر و مصرف زیاد مایعات کمک می کند تا مدفوع در داخل روده راحت تر حرکت کند و نرم تر شود.

برخی از افراد بعد از خوردن مقداری غذا یا نوشیدن مایعات گرم راحت تر مدفوع می کنند.

کجا باید مدفوع کرد؟

•   اگر فرد نمی‌تواند یا نمی‌خواهد بنشیند او را به یک طرف روی تخت دراز کنید.
•  یک ورقه نایلونی و یک حوله زیر او قرار دهید تا از کثیف شدن تخت جلوگیری شود.
•  اگر امکان دارد بهتر است نشسته مدفوع کند.
•  او می تواند روی  یک توالت یا صندلی مخصوص بنشیند.

مدفوع کردن با روده دارای اسپاسم:

در صورت وجود اسپاسم در روده فرد ممکن است نیاز به مصرف شیاف داشته باشد.

نوع شیاف باید توسط پزشک تعیین شود.

شیاف را باید هنگام دراز کشیدن در تخت  استعمال نماید.

شیاف معمولاً در مدت ۳۰ دقیقه جذب شده و عمل می‌کند.

در هنگام استعمال شیاف فرد قادر به احساس آن نیست بنابراین باید با دقت و به طور صحیح گذاشته شود.

یک پزشک یا پرستار باید نحوه صحیح  این کار را به او آموزش بدهد.

هر کسی که شیاف را در داخل مقعد قرار می دهد باید با یک دستکش پلاستیکی و یا کیسه پلاستیکی انگشتان خود را بپوشاند.

در ابتدا باید انتهای شیاف را کمی با آب یا ژل لغزنده یا روغن گیاهی آغشته کرد.

این امر باعث ورود راحت تر شیاف به داخل مقعد می شود.

در صورت امکان بهتر است فرد قبل از استعمال شیاف روی  توالت یا صندلی مخصوص بنشیند، هنگام نشستن روی توالت یا صندلی مخصوص باید هر 5 یا 10 دقیقه یک بار به باسن خود برای اجابت مزاج فشار بیاورد.

اگر قادر به نشستن روی توالت یا صندلی مخصوص نیست می‌تواند به یک طرف روی تخت دراز بکشد.

قبل از مدفوع کردن ماساژ مقعد به وسیله انگشتی که با دستکش پوشانده شده، ممکن است به او کمک کند.

دستکش باید کمی خیس یا آغشته به ژل لغزنده و یا روغن گیاهی باشد.

این کار ماساژ مقعد را راحت تر می کند.

فرد انگشت را حدود 2 سانتی متر در داخل مقعد فرو برده و به این ترتیب مقعد برای خروج مدفوع شل می‌شود.

ممکن است این کار 2 تا 3 بار تکرار شود تا اینکه تمام مدفوع دفع شود.

در برخی از کشورها ممکن است شیاف در دسترس نباشد.

برای بیشتر افراد مصرف شیاف ضروری نیست.

خوردن غذای پر فیبر و نوشیدن 3 لیتر مایعات در روز تخلیه روده را آسان تر می کند.

همچنین می تواند همانطور که در بالا توضیح داده شد هر 2 یا 3 روز یکبار با ماساژ مقعد مدفوع را خارج کرد.

همیشه بعد از مدفوع کردن باید ناحیه باسن را به خوبی تمیز کرد و شست.

 مدفوع کردن با روده شل:

وقتی روده شل است مدفوع باید با کمک انگشتان خارج شود.

چرا که هیچ انقباض یا فشاری برای خالی کردن مدفوع ندارد.

گاهی اوقات استفاده از شیاف به تخلیه مدفوع کمک می کند.

ابتدا باید یک دستکش پلاستیکی و یا یک کیسه پلاستیکی روی انگشتان بکشد.

دستکش را با روغن گیاهی یا ژل لغزنده آغشته کند.

انگشت را به آرامی داخل روده کرده و آن را به اطراف بچرخاند و مدفوع را  بیرون بیاورد.

چند ثانیه صبر کرده و سپس این عمل را تکرار کند.

این عمل را باید تا هنگام خروج تمام مدفوع ادامه داد.

فرد باید سعی کند برای دفع بهتر مدفوع عضلات شکم را سفت کند.

نباید به مدت طولانی روی توالت یا صندلی مخصوص نشست چون ممکن است منجر به زخم بستر شود.

تمام این مراحل باید حداکثر ۲۰ قیقه  طول بکشد.

بعد از دفع مدفوع باید ناحیه باسن را خوب تمیز کرد.

فشار بیش از حد برای خروج مدفوع باعث بواسیر خواهد شد.

همیشه موقع خروج مدفوع باید آرام بود چرا که پوست اطراف مقعد ممکن است آسیب ببیند.

یک پارگی در اطراف مقعد ممکن است منجر به زخم فشاری و اختلال رفلکسی شود.

در صورت مشاهده خونریزی در مقعد باید هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کرد.

همیشه بعد از مدفوع کردن باید ناحیه باسن را به خوبی تمیز کرد و شست.

 دو شیوه برای ماساژ مقعد و خروج مدفوع از روده

1-خم شدن به یک طرف و رسانیدن دست به مقعد از طرفین

این روش برای خانم ها بهتر است، زیرا احتمال کمتری وجود دارد که مدفوع به داخل واژن برود و منجر به عفونت شود.

2-خم شدن به جلو و رسانیدن دست به مقعد از جلو بین پاها

 مشکلات

 یبوست:

در این حالت مدفوع سفت می‌شود.

کمی از آب قهوه ای مدفوع ممکن است به بیرون تراوش کند و لباسها را لکه دار کند.

یبوست باعث دشواری در خروج مدفوع می‌شود و ممکن است اختلال رفلکسی و اسپاسم ایجاد کند.

یبوست به دلیل نخوردن فیبر و مایعات کافی ایجاد می‌شود.

برخی از داروها باعث یبوست می شوند.

برای خروج مدفوع می توان از یک ملین با دوز بالا استفاده کرد.

هر روز باید مدفوع کرد تا مجددا یک الگوی  طبیعی ایجاد شود.

اسهال:

اسهال تخلیه مکرر مدفوع شل و آبکی است.

روده ممکن است به طور ناگهانی و انفجاری تخلیه شود.

آب مدفوع به طور مکرر نشت می‌کند.

اسهال معمولا به دلیل برخی بیماری ها، ناراحتی شکم، خوردن غذای آلوده، نوشیدن آب ناسالم و مصرف زیاد برخی داروها و ملینها   ایجاد می‌شود.

اگر فرد اسهال دارد بهتر است غذای بیش از حد نخورد.

اسهال باید در عرض 1 تا 2 روز بهتر شود در غیر این صورت باید به پزشک مراجعه کرد.

نوشیدن مقدار زیادی آب از کم آبی بدن جلوگیری می‌کند.

 بواسیر (هموروئید):

بواسیر دردناک شدن عروق اطراف مقعد به دلیل فشار بیش از حد هنگام تخلیه روده است.

با فشار نیاوردن زیاد هنگام دفع مدفوع، اجتناب از نشستن های طولانی روی توالت در زمان یبوست و خروج مدفوع به آرامی می  توان از بواسیر پیشگیری کرد.

اگر فرد بواسیر دارد باید به پزشک مراجعه کند.

خوردن غذای مناسب، نوشیدن 3 لیتر مایعات در روز و آرام بودن هنگام خروج مدفوع از وخیم تر شدن بواسیر جلوگیری می کند.

 خراشیدگی یا پارگی پوست:

خراشیدگی و یا پارگی پوست اطراف مقعد می‌تواند به دلیل فشار بیش از حد، استفاده غیرصحیح از شیاف یا خارج کردن مدفوع با انگشت با خشونت باشد.

جراحت پوست اطراف مقعد ممکن است باعث افزایش شدت و دفعات اسپاسم  و اختلال رفلکسی شود.

اگر فرد دچار پارگی پوست اطراف مقعد شده باشد باید مصرف فیبر در غذا را برای نرم ترشدن مدفوع زیاد کند.

فرد هنگام  خروج مدفوع با انگشت باید آرام باشد، در این حالت احتمال زخم بستر وجود دارد.

باید با کم کردن فشار روی آن منطقه به پوست اجازه ترمیم بدهد .

اگر پارگی پوست بهتر نشد باید به پزشک مراجعه کند.