تعریف
اسکلیوز به معنای انحراف جانبی ستون فقرات همراه با چرخش است.در اسکلیوز خمیدگی جانبی بصورت S شکل یا C شکل مشاهده می شود.در این عارضه شکل و نمای دنده ها، مفاصل شانه، ران و لگن با انحنای ستون فقرات تغییر پیدا می کند.اسکلیوز می تواند هم در مهره های سینه ای و مهره های کمری اتفاق بیفتد.
میزان شیوع
میزان شیوع در خانم ها بیشتر از آقایان است.این بیماری در کودکان و در سنین زیر 16سال شایعتر است.درصدی از افراد بزرگسال نیز به این مشکل دچار هستند.همچنین در افراد سالمند و کهنسال بعلت ضعف عضلانی و پوکی استخوان نیز زیاد مشاهده می شود.در بیشتر موارد علت اصلی اسکلیوز ناشناخته است.
انواع اسکلیوز
- ساختاری یا وضعیتی : در این نوع با خم کردن تنه در جهت خلاف جهت، انحراف ستون فقرات از بین نمیرود.این نوع از انحراف جانبی ستون فقرات شایع تر است.می تواند بعلت تومور ، عفونت، شکستگی ها و صدمات، مشکلات مادرزادی، بیماری نرمی استخوان، بیماری های عصبی_عضلانی مثل میوپاتی ها و دیستروفی ها، بیماری های مادرزادی مثل میلومننگوسل، فلج مغزی( CP)، فلج اطفال و… باشد.
- غیر ساختاری : در این نوع با خم کردن تنه در جهت خلاف جهت، انحراف ستون فقرات از بین میرود و به اصطلاح برگشت پذیر یا flexible است.این نوع می تواند بعلت مشکلات کمر درد، فتق دیسک، التهاب دیسک، گرفتگی و خشکی در عضلات، کوتاهی طول یک پا و قرارگیری فرد در وضعیت های نامناسب به مدت طولانی باشد.
- اگر انحنای ستون فقرات کمتر از 20 درجه باشد شدت اسکلیوز خفیف است و با حرکات اصلاحی جواب می دهد.
- اگر انحنای ستون فقرات کمتر از 40 درجه باشد شدت اسکلیوز متوسط است و نیاز به تمرینات و رکات اصلاحی و بریس مناسب دارد.
- اگر انحنای ستون فقرات بیشتر از 40 درجه باشد شدت اسکلیوز شدید است ونیاز به پیگیری جدی تر دارد تا تشدید تر نشود.
- اگر انحنای ستون فقرات 80_60 درجه باشد اسکلیوز خیلی شدید است و نیاز به جراحی دارد چون میتواند باعث مشکل در عملکرد های حیاتی قلبی و ریوی شود.
روش های تشخیصی
- MRI یا CT SCAN معمولی
- اسکن سه بعدی
- اسکلیومتر
- تست آدامز (فرد به حالت رکوع می رود و در این حالت یک سمت کتف برجسته تر و بالاتر است.
علائم اسکلیوز
- انحراف و تمایل ستون فقرات به یک سمت
- بالا آمدن و برجسته بودن یک استخوان کتف از نمای پشتی مخصوصا در حالت رکوع
- شانه های نامتقارن در حالت ایستاده و پایین بودن یک شانه نسبت به شانه ی دیگر
- درد و گرفتگی عضلات در ناحیه کمر
- تغییر شکل قفسه سینه و برجستگی دنده ها
- مشکل در تنفس مخصوصا اگر شدت اسکلیوز شدید باشد.
- نمای ظاهری نازیبا در ساختار بدنی فرد
- کاهش تحرک ستون فقرات
- اختلال در عملکرد قلبی مخصوصا اگر شدت اسکلیوز شدید باشد.
- خستگی و اشکال در راه رفتن
- نامتقارن بودن لگن و بالا بودن یک سمت نسبت به سمت مخالف
- عدم قرار گیری سر در راستای صحیح و مرکز بدن
- مستعد شدن ریه ها برای عفونت بخاطر تغییر شکل قفسه سینه
- ایجاد مشکلات در بارداری مخصوصا اگر شدت اسکلیوز شدید باشد.
درمان اسکلیوز
- تمرین درمانی : مراجعه به کلینیک های کاردرمانی و فیزیوتراپی
- بریس : مراجعه به کلینیک های ارتوپدفنی با تجویز پزشک (بریس میلواکی و TLSO ) و در صورتی که انحراف کمتر از 40 درجه باشد جوابدهی خوبی دارد.
- گچ گیری و جراحی : اگر شدت اسکلیوز شدید باشد.
معمولا در ابتدا از تمرین درمانی و بریس برای درمان استفاده می شود و اگر جوابدهی نداشته باشد گزینه ی جراحی انجام می شود. پوشیدن بریس یا بادی ژاکت ها در ابتدا سخت می باشد ولی در ادامه بیمار به آن عادت می کند.
چند توصیه مهم در افراد دچار انحراف جانبی ستون فقرات
- در یک وضعیت صحیح بخوابید.
- از بالشت با ارتفاع مناسب استفاده کنید.خیلی کوتاه یا بلند نباشد.
- برای جابجایی اشیا و وسایل سنگین در وضعیت صحیح اقدام کنید.
- تمرینات تقویتی و کششی مناسب انجام دهید.
- وزن تان را کنترل کنید و از چاقی جلوگیری کنید.
- به مدت طولانی ننشینید.
- از صندلی با ارتفاع و پشتی مناسب استفاده کنید.