تغییرات فیزیکی بدن در دوران بارداری

روند بارداری با یکسری تغییرات فیزیکی در بدن مادر همراه است که ممکن است برای مادرانی که برای اولین بار بارداری را تجربه می‌کنند عجیب و ترسناک باشد.

اما باید به ابن مادران گفت که همه‌ی این تغییرات طبیعی هستند و با شدت‌های مختلف در تمام خانم‌ها رخ می‌دهد.

تقریباً تمام تغییرات قابل حس و مشاهده بدن شما در دوران بارداری، مانند افزایش حجم خون، پررنگ شدن پوست بدن و تنگی نفس خفیف در هنگام فعالیت به طریقی در اثر افزایش تولید هورمون‌های حاملگی روی می‌دهند.

5-افزایش حجم خون در دوران بارداری

در بدن یک خانم غیر باردار با ورن متوسط ،حدود ۵ لیتر خون وجود دارد.

این مقدار در دوران بارداری به حدود 6/5 لیتر می‌رسد.

از هفته دهم بارداری به تدریج حجم خون افزایش پیدا می‌کند و در سه ماهه سوم بارداری به حد ثابت (پلاتو) می‌رسد.

این خون اضافی مورد استفاده‌ی رحم پستان‌ها و سایر اعضای حیاتی قرار می‌گیرد و حتی خونرسانی به لثه‌های مادر در دوران بارداری نیز افزایش می‌یابد.

در صورت رقیق شدن بیش از حد گلبول‌های قرمز خون در اثر افزایش پلاسما (بخش مایع خون)، کاهش غلظت هموگلوبین در آزمایش خون دوران پیش از زایمان دیده می‌شود که آن را کم خونی فیزیولوژیک می‌نامند و با کم خونی فقر اهن تفاوت دارد.

غلظت سدیم در دوران بارداری در اثر افزایش مایعات موجود در گردش خون پایین می‌آید.

6-تغییرات قلب در دوران بارداری

با افزایش حجم مایعات بدن، کار قلب افزایش پیدا می‌کند و میزان این افزایش در پایان سه ماهه دوم بارداری به ۴۰% می‌رسد.

ضربان قلب نسبت به زمان قبل از بارداری بسیار افزایش می‌یابد.

جریان خون رحم، کلیه‌ها و پوست افزایش پیدا می‌کند.

در سه ماهه سوم بارداری که به پشت می‌خوابید، رحم بر سیاهرگ بزرگ شکم فشار وارد می‌آورد و در نتیجه فشار خونتان پایین می‌آید که ممکن است باعث گیجی و غش کردن شود.

7-تغییرات ریه‌ها در دوران بارداری

کار ریه‌ها نیز در دوران بارداری افزایش می‌یابد تا ریه‌ها بتوانند اکسیژن مورد نیاز خون بدن زن باردار را که حجم بیشتری پیدا کرده است تامین کنند.

انجام ورزش و تنفس هوای تازه به مقدار زیاد، تامین اکسیژن به وسیله ریه‌ها را بهبود می‌بخشد.

در سه ماهه سوم بارداری، رحم به ریه‌ها فشار می‌آورد و تنفس دشوارتر می‌شود.

در این صورت نشستن در وضعیت نیمه خمیده و عدم انجام کارهای اضافی موجب بهتر شدن تنفس می‌شود.

8-تغییرات کلیه ها در دوران بارداری

کلیه ها در دوران بارداری ۵۰ درصد خون بیشتری نسبت به قبل تصفیه می‌کنند.

بدن، سریع‌تر از دوران قبل از بارداری اوره و اسیداوریک خود را به وسیله کلیه‌ها دفع می‌نماید.

ولی کلیه‌ها قادر به تشخیص فرآورده‌های زاید، از مواد غذایی نیستند و از این رو، گلوکز (قند) خون نیز ‌سریع‌تر و همراه با مواد معدنی و ویتامین‌ها (مانند ویتامین C محلول در آب و اسید فولیک) از خون پاک‌سازی می‌شود.

در نتیجه بدن شما در دوران بارداری به مقدار بیشتری از این مواد نیاز دارد.

وارد آمدن فشار از سوی رحم در حال رشد و مثانه موجب تکرر ادرار می‌شود.

9-پوست در دوران بارداری چه تغییری می‌کند؟

افزایش ترشح هورمون‌ها در دوران بارداری موجب مرطوب ماندن پوست و در نتیجه، نرم‌تر و صاف‌تر شدن آن می‌شود.

چربی پوست کاهش پیدا می‌کند و جوش‌ها و دانه‌های کمتری در پوست ایجاد می‌شوند.

افزایش جریان خون بدن، موجب بدتر شدن پوست می‌شود که ممکن است با بزرگتر شدن لکه‌های قرمز قبلی و تشدید آکنه (جوش صورت)، خشک، پوسته پوسته و پررنگ‌تر شدن پوست همراه باشد.

معمولا این تغییرات کمی پس از زایمان برطرف خواهند شد.

10-تغییرات لگن در دوران بارداری

رباط‌ها و (لیگامان‌ها) احاطه کننده و رابط مفاصل، به ویژه در لگن نرم و قابل انعطاف‌تر می‌شوند که علت آن، وجود هورمون‌های دوران بارداری است.

در هنگام زایمان مفاصل لگن کشش پیدا می‌کنند تا مسیر عبور جنین هموار شود.

ممکن است ساق‌ها و پاهایتان در دوران بارداری دردناک شوند.

این مشکل با حفظ وضعیت صحیح بدن، ورزش منظم، پوشیدن کفش مناسب و ماساژ تا حدود زیادی برطرف خواهد شد.

11-تیره شدن پوست در دوران باردرای

درجاتی از تیره شدن پوست تمام بدن در دوران بارداری روی می‌دهد ولی میزان آن بر حسب رنگ پوست افراد مختلف، متفاوت است.

معمولاً تغییر رنگ پوست در خانم‌های بلوند، سبزه یا دارای موهای قرمز که پوست روشنی دارند کم است.

ولی در زنان دارای پوست زیتونی رنگ، ممکن است پس از زایمان، پوست تمام بدن تیره‌تر شود و پوست مناطقی مانند نوک پستان‌ها، شکم و ناحیه تناسلی به رنگ قهوه‌ای تیره باقی بماند.

معمولاً در حوالی هفته ۱۴ بارداری، پررنگ شدن نوک و هاله پستان‌ها به چشم می‌آید و خط تیره‌ای از قسمت مرکزی شکم به سمت پایین دیده می‌شود که به آن خط سیاه (linea nigra)می‌گویند.

عرض این خط ممکن است به یک سانتی‌متر برسد.

خط مزبور از ناف تا موهای ناحیه شرمگاه امتداد دارد و حتی ممکن است به سمت بالا نیز ادامه پیدا کند و به استخوان جناغ سینه برسد.

ناف تیره رنگ‌تر می‌شود و از سه ماهه سوم کشش پیدا می‌کند و تا هفته 40 به طور کامل مسطح خواهد شد ولی این وضعیت پس از زایمان برطرف می‌شود.

کمی پس از زایمان، خط سیاه به تدریج از بین می‌رود ولی ممکن است برطرف شدن کامل آن چند ماه طول بکشد یا حتی احتمال دارد این خط به شکل سایه باقی بماند.

تمام خطوط قهوه‌ای ناشی از حاملگی‌های قبلی و نیز تمام جوش‌ها یا کک و مک‌های پوست، به ویژه در ناحیه شکم ممکن است در دوران بارداری تیره‌تر شوند.

مواجهه با نور آفتاب موجب تشدید این وضعیت می‌شود.

گاهی لکه‌های قهوه‌ای و نامنظمی موسوم به کلوآسما (chloasms) بر روی پوست ظاهر می‌شوند که تابش نور آفتاب آنها را تشدید می‌کند ولی معمولا طی مدت کوتاهی (تا چند ماه پس از زایمان) برطرف خواهد شد.

12-تغییرات پوست صورت

نمی‌توان مشخص کرد که آیا پوست بدن و به ویژه پوست صورت در دوران بارداری خشک‌تر و ظاهرا آن بهتر یا بدتر خواهد شد.

مقادیر بالای هورمون‌ها و افزایش گردش خون پوست، آثار متفاوتی بر پوست در افراد مختلف اعمال می‌نماید.

افزایش چربی پوست ناشی از عملکرد هورمون پروژسترون است.

جوش‌های پوستی ممکن است در اثر نوسان مقدار هورمون‌ها بر روی صورت و نیز پشت بدن خانم‌های حامله ایجاد شود.

افزایش احتباس مایعات می‌توانند موجب پف آلود شدن صورت شود.

13-ایجاد خطوط کشش در بارداری

وجود مقادیر زیاد هورمون‌های جنسی در دوران بارداری موجب تجزیه و خارج شدن پروتئین از پوست می‌شود.

در نتیجه، نوار‌های کلاژن که به عنوان استخوان‌بندی پوست عمل می‌کنند و قابلیت ارتجاعی پوست را به وجود می‌آورند از یکدیگر گسیخته می‌شوند.

در بعضی نقاط بدن خطوط ظریف و نازکی موسوم به خطوط کشش را ایجاد می‌کنند.

از جمله این نقاط می توان پستان‌ها، شکم، ران و باسن را نام برد.

این خطوط در دوران بارداری و رنگ صورتی دیده می‌شوند ولی نه ماه یا بیشتر، پس از زایمان چروکیده و نقره‌ای رنگ خواهند شد.

14-موی سر خانم باردار نیز دچار تعییر می شود؟

در دوران بارداری، موی سر بعضی از خانم‌ها شفاف و براق و موی برخی دیگر کدر و چرب می‌شود.

حتی ممکن است وضوح موهای بدن نیز بیشتر یا کمتر شود.

در اکثر خانم‌های باردار، موها به ویژه در حوالی پایان دوران بارداری، در اثر وجود مقادیر بسیار بالای پروژسترون در خون (که موجب تحریک غدد سبابه پوست سر می شوند) به صورت چرب‌تر از معمول در می‌آیند.

15-ناخن ها در دوران بارداری

یکی از مشکلات دوران بارداری، شکننده شدن ناخن‌ها است.

برای محافظت از ناخن‌ها از دستکش و لوسیون دست استفاده کنید.

مشکل مزبور پس از زایمان برطرف می‌شود.

16-دندان ها در دوران بارداری

گاهی به اشتباه تصور می‌شود که جنین کلسیم دندان‌های مادر را جذب می‌کند.

در نتیجه، مادر در دوران بارداری بیش از سایر مواقع در معرض پوسیدگی دندان قرار می‌گیرد ولی حقیقت آن است که راهی برای خارج شدن کلسیم از دندان‌ها وجود ندارد.

در دوران بارداری، مقادیر زیاد پروژسترون تولید شده، موجب نرم و اسفنجی شدن حاشیه لثه‌های اطراف دندان‌ها می‌شود.

در نتیجه دندان‌ها مستعد عفونت می‌شود.

بنابراین در این دوران، بهداشت دهان را بسیار رعایت نمایید و از خوردن غذاهای شیرین که منجر به پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند اجتناب کنید.

در دوران بارداری و شیردهی به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه نمایید.

در صورت باردار بودن، موضوع را به اطلاع دندانپزشک برسانید تا از انجام رادیوگرافی برای شما خودداری کند.