تکنیک های ماساژ (افلوراژ، پرکاشن و ویبرشن)

در این مقاله قصد داریم که شما را با سه تکنیک پر کاربرد در ماساژ آشنا کنیم .همچنین نحوه ی بکارگیری صحیح هر کدام، نکات مهمی که در بکارگیری این تکنیک ها کمک می کند؛ اهداف، استفاده و عدم استفاده از این تکنیک ها را بیان می کنیم. این تکنیک ها عبارتند از:

1- استروکینگ یا افلوراژ

«لینگ»، «مزگر»، «کلین» و «میشل» افلوراژ را همان استروکینگ تعریف کردند.

در حقیقت حرکت استروک به شکلی که دست روی پوست بلغزد بدون اینکه عضلات عمقی را به حرکت درآورد افلوراژ نامیده می شود.

طبق نظر هوفا فشار وارده به این طریق اعمال می گردد؛ که در ابتدا ملایم و سپس در قسمت شکم عضله افزایش می یابد و در انتها دوباره کاهش پیدا می کند.

تکنیک افلوراژ معمولا بیشتر از سایر تکنیک های ماساژ و نیز در شروع و خاتمه ی هر درمانی بکار می رود .

در حین این حرکت می توان بوسیله ی انگشتان نقاط حساس و دردناک را مشخص نمود.

استروکینگ و افلوراژ لغاتی هستند که مترادف هم بکار می روند.

استروکینگ ممکن است عمقی یا سطحی باشد:

الف – استروکینگ سطحی

در اینجا حرکت بطور سطحی و با فشار ملایم از قسمت کف دست اعمال می گردد .

و انگشتان با هم و انگشت شست در ابداکشن یا به صورت ادداکشن قرار می گیرد.

انجام این حرکت برای شروع و اتمام ماساژ می باشد و از یک یا هر دو دست می توان استفاده کرد.

مقدار فشاری که در استروکینگ سطحی بکار می رود کمی بیشتر از حالت نوازش دادن است.

فشار باید به پوست و لایه های آن وارد گرد.

به همین جهت در انجام این کار نیاز به تراپیست ماهر برای بدست آوردن یک اثر آرام بخش، تسکین دهنده و در عین حال مؤثر می باشد.

همچنین آرام کردن ماهیچه هایی که در اسپاسم هستند با کاربرد صحیح تکنیک استروکینگ مرتبط است.

برای دستیابی به این امر باید به چهار نکته توجه کرد:

1-فشار

مقدار فشار باید خیلی ملایم و تماس دست ها در شروع و خاتمه آرام و تدریجی باشد.

وقتی دست با پوست بیمار تماس پیدا می کند و هنگامی که برداشته می شود؛ احساس ناخوشایند ایجاد نکند.

دست ها باید تا حد امکان انعطاف پذیر باشند و قسمت زیادی از ناحیه مورد ماساژ را در بر بگیرند.

2-جهت

حرکت ممکن است در هر جهتی داده شود اما فشار در تمام جهات آرام می باشد؛ به طوریکه اثر بد روی جریان خون نگذارد.

در واقع باید به جهتی بیشتر تکیه کرد که بیمار احساس راحتی بیشتری می کند.

جهت حرکت در اندام ها معمولا از قسمت مرکز دور می‌شود( به خاطر ماهیت رشد موها).

حرکت استروکینگ در جهت عکس برای بیمار ناخوشایند است .

بطور کلی چنانچه هدف از آن آرام‌سازی بیمار باشد؛ از مرکز یا پروکسیمال به دیستال بوده.

اگر هدفی غیر از مورد مذکور مطرح باشد مانند (کاهش ادم) بالاجبار از دیستال به پروکسیمال انجام می‌گیرد .

بیمار باید برای جلوگیری از آزار پوستی موهای اندام را بتراشد.

3-ریتم

اساس آرام سازی در ماساژ توسط ریتم حرکت  بدست می‌آید.

ریتم نیز از طریق زمانبندی صحیح برای هر استروک و یا زمان حساب شده بین هر دو استروک فراهم می گردد.

بهترین ریتم از طریق وضعیت صحیح فیزیوتراپیست که اجازه کنترل حرکات بازو ها و دست های شان را  فراهم می کند؛ ایجاد می گردد.

4-میزان حرکت

ب- استروکینگ عمقی

در استروکینگ عمقی فشار بیشتر از استروکینگ سطحی است.

به طوری که علاوه بر لایه های پوست به عضلات ، فاشیا و بافت همبند نیز فشار وارد می گردد.

اثر مکانیکی آن به بهتر شدن جریان وریدی و لنفاتیک کمک می کند.

این حرکت ممکن است به وسیله یک دست یا هر دو دست بسته به محل مورد درمان انجام شود.

معمولا تمام سطح کف دست و انگشتان شصت با فشار کافی در تماس کامل با پوست حرکت کرده و در برگشت با حرکت استروکینگ سطحی به محل اول برمیگردد.

هدف از اینکه حرکت به وسیله استروکینگ سطحی دنبال می‌شود جلوگیری از تحریک رفلکس انتهای اعصاب حسی می باشد.

این تکنیک بیشتر در کاهش ادم ناشی از ضربه، برداشتن گچ در اندام تحتانی و یا ترومبوز وریدی ( پس از برطرف شدن ترومبوز) از دیستال به پروکسیمال کاربرد دارد.

در پایان هر جلسه درمان از یک باند کشی برای حالت به دست آمده تا جلسه بعد استفاده می گردد.

در این موارد ماساژ باید به صورت روزانه داده شود.

درمان ادم ناشی از نارسایی قلبی و فلبیت یا انسداد لنفاوی به علت تومورهای بدخیم، ماساژ فقط یک درمان موقت به حساب می‌آید.

ادمی که در یک منطقه عفونی ایجاد می گردد؛ نباید به وسیله ماساژ درمان گردد.

همچنین ماساژ در موارد ادم ارثی پا مفید نمی باشد.

ادمی که معمولاً از قطع عضو خصوصا در اندام تحتانی پدید می‌آید باید به وسیله ماساژ و بانداژ کشی مداوم چندین بار در روز درمان گردد.

2-پرکاشن یا تاپوتمنت

معمولاً هرگونه ضربه زدن سریع و متوالی که جهت ایجاد تحریک و پرخونی موضعی و ضربه زدن طولانی مدت که باعث خستگی و شل شدن عضلات شود؛ تامپوتمنت خوانده می شود.

پرکاشن خود به انواع زیر تقسیم می شود:

الف- هکینگ:با کناره اولنار انگشتان دست انجام  می گیرد.

ب- بیتینگ: دست ها به صورت نیمه بوده و حرکات سریع در ناحیه مورد درمان وارد می شود.

ج- تپینگ: با نوک انگشتان ضربه زده می شود.

د- کلاپینگ: دست را کمی گود و به شکل فنجان در آورده و در ناحیه مورد درمان بخصوص بیماران تنفسی برای تخلیه ترشحات روی قفسه سینه ضربات سریع وارد می کنیم.

هدف از تکنیک پرکاشن ایجاد تحریک می باشد .

از آنجایی که اکثر تکنیک های ماساژ عمومی جهت آرام سازی به کار می روند؛ این روش اغلب به عنوان ماساژ موضعی مطرح است.

در ماساژ ورزشکاران به منظور ایجاد تحریک این تکنیک نقش مهمی را ایفا می کند.

در هنگام اجرای پرکاشن دست های تراپیست از ناحیه مچ و آرنج باید کاملا شل و انعطاف پذیر باشند تا بتواند حرکات را به طور سریع انجام دهند.

اثرات درمانی این تکنیک به علت تحریکات مکانیکی و رفلکسی می باشد.

موارد عدم استفاده از تاپوتمنت یا پرکاشن

• استفاده از تکنیک کلاپینگ در موارد شکستگی ها و استئوپروز ممنوع می باشد.
• در نارسایی حاد قلبی به خصوص در ترومبوز کرونری که منجر به آمبولی ریه می شود کلاپینگ نباید به کار رود.
•  در آمبولی حاد ریه که ممکن است منجر به انسداد عروق ریه می شود کلاپینگ ممنوع است.
• در بیمارانی که فشار خون بالا دارند نباید از تکنیک پرکاشن استفاده کرد.
• در بیمارانی که حساسیت شدید دارند این تکنیک‌ها ناخوشایند می باشد.
• در بیماران اسپاستیک ممکن است افزایش اسپاستیسیته شود.
• در بافت هایی که دچار ادم ضربه ای حاد هستند سبب افزایش آسیب می شود.
• در موارد سل و سرطان احتمال گسترش بیماری در ناحیه مورد درمان می باشد.

3-ویبرشن

این تکنیک توسط اروپاییان ارائه گردیده است.

برخی از مؤلفین معتقدند که بهترین نوع ویبرشن را می‌توان توسط ویبراتورهای الکتریکی بدست آورد.

در مواردی چون نوریت های محیطی یا پولیومیلیت که نیاز به ویبرشن بسیار آرام می باشد؛ ماساژ توسط دست ها اعمال می گردد.

نحوه انجام این تکنیک بدین شکل است که: کف دست ها یا نوک انگشتان به آرامی در حالی که آرنج ها صاف می باشند تکان های ظریفی را به ناحیه مورد درمان وارد می‌کنند.

این تکنیک بیشتر جهت اهداف تسکینی، خصوصا در نوریت های محیطی در مسیر عصب به کار می رود.

ویبراسیون در این موارد باید بسیار آرام و ریتمیک اعمال شود.

همچنین از آن برای کمک به تخلیه ترشحات قسمت های مختلف ریه به دنبال حرکت کلاپینگ استفاده می گردد.

یکی از انواع ویبرشن، شکینگ است.

معمولا شیکینگ در سرتاسر یک اندام برای آرام سازی عضلات اسپاتیک استفاده می شود.

در بیماران همی پلژی، انتهای دست بیمار را گرفته و سریع تکان می دهیم.

یا در کمک به شل شدن ترشحات ریوی تکان‌های شدید تر از ویبرشن به کار برده می شوند.