در این مقاله قصد داریم شما را با یکی از مهمترین تکنیک های ماساژ به نام تکنیک ماساژ فریکشن عمقی آشنا کنیم . این تکنیک برای :

• شل کردن چسبندگی پوست و بافت اسکار
• آزاد کردن چسبندگی ساختارهای عمقی پوست
• کمک به جذب مایعات اضافی اطراف مفاصل بکار می رود.

فریکشن ممکن است بوسیله ی قسمت پروکسیمال یا تمامی کف دست و یا بالشتک انگشت شست یا دیگر انگشتان دست انجام شود.

حرکت فریکشن به صورت دوایری با فشار محکم در یک ناحیه محدود انجام می شود؛بعد از چند حرکت بدون اینکه تماس دست با پوست قطع  شود به ناحیه مجاور رفته و همان حرکات دایره ای شکل را انجام می دهیم.

مقدار فشار نباید آنقدر باشد که باعث صدمه ی بافت های زیرین شود.

«جیمزسیریاکس» معتقد است که: فریکشن مهمترین تکنیک ماساژ بوده و اساس سایر استروک ها را تشکیل می دهد.

حرکت کاملا عمقی بوده و انگشتان نباید روی پوست بلغزد؛ بلکه بافت زیر آن را به حرکت در می آورد.

کلین فشار زیاد را توصیه می کند و منل می گوید: فشار باید ابتدا کم و بتدریج زیاد شود تا به عمق برسد.

سیریاکس به فریکشن های عرضی عمقی معتقد است بر اساس نظریه ی وی از آنجایی که ریشه ی دردهایی که نیاز به درمان دستی دارند در عضله، تاندون یا لیگامان قرار دارد؛ نیاز به یک تکنیک مؤثر که در عمق نفوذ نماید؛ می باشد.

باید به خاطر داشت هرگز مدت زیادی در یک نقطه از این تکنیک استفاده نشود و از اعمال آن بر روی پریوستیت های استخوانی پرهیز گردد.

از ماده ی واسطه نباید استفاده کرد.

بدنبال فریکشن عمقی استفاده از استروکینگ همراه ماده واسطه بوسیله ی انگشت شست به آرامش بیمار کمک می کند.

موارد عدم استفاده از تکنیک فریکشن عمقی:

•  آرتریت ناشی از ضربه
• بیماری های پوستی (التهاب حاد پوستی – پسوریازیس یا عفونت پوستی)
•  بورسیت (التهاب بورس)
•  نئوپلاسم یا سل در ناحیه نزدیک درمان
•  آرتریت روماتوئید
•  عفونت باکتریال و عفونت مفاصل
•  استخوان سازی در ساختارهای نرم
• اسپوندیلیت انکیلوزان

 انواع فریکشن

 فریکشن عرضی عمقی

فریکشن عمقی را می توان شبیه استروک انجام داد با این تفاوت که، به جای اینکه حرکت در جهت محور طولی فیبرهای عضلانی صورت گیرد با وارد آوردن فشار در عرض فیبرهای عضلانی انجام پذیرد.

مثلا برای عضلات راست کننده ستون فقرات در حالی که بیمار رو به شکم خوابیده است شست را نزدیک زائده خاری قرار داده و همراه با یک فشار عمقی به سمت خارج استروک می‌دهیم و بلافاصله همین عمل را با شست دیگر تکرار می کنیم و حرکت به شکل متناوب به طرف بالا بر پشت بیمار ادامه پیدا می‌کند. این تکنیک در هر محل در صورت وجود گره و یا هرگونه سختی موضعی به کار می رود.

 فریکشن به روش سیریاکس

وی چهار روش در دست گذاری جهت اجرای تکنیک فریکشن ارائه می‌دهد و معتقد است با قرار دادن انگشت سبابه بر روی انگشت میانی یا بوسیله نوک انگشت میانی بر روی انگشت حلقه، با قرار دادن شست و سایر انگشتان در مقابل یکدیگرو یا قرار دادن یک شست بر روی شست دیگر، این تکنیک را می توان اجرا نمود. وی معتقد است مهمترین تکنیک ماساژ در اداره و کنترل نمودن بسیاری از ضایعات عضلانی اسکلتی فریکشن عرضی عمیق می باشد.

اصول درمانی عضلات طی مراحل حاد و مزمن مشابه هم می‌باشند.

باید سعی در جهت جلوگیری از چسبندگی و تشکیل بافت فیبروز در ابتدای مراحل بیماری و یا از بین بردن بافت اسکار طی مراحل مزمن بیماری باشد.

در حین کشش یک عضله فضای بین فیبرها افزایش نمی‌یابد بلکه برعکس در حین کشش فیبرها به هم نزدیک تر قرار می گیرند. برای از بین بردن بافت اسکار اطراف مفصل نیاز به یک حرکت قوی و با فشار است؛ ولی برای از بین بردن چسبندگی بین فیبرهای عضله فقط فشار روی فیبرها به منظور گسترش آنها بدون کشش مؤثر می باشد.

در واقع می‌توان گفت فریکشن عرضی عمقی باعث تحرکی است که نمی‌توان آن را به وسیله کشش پاسیو و یا تمرینات فعال ایجاد نمود.

این روش درمان دارای دو اثر عمده است:

 1-پرخونی

فریکشن عمقی سبب پرخونی پایدارترین گشته و به نظر می‌رسد گرچه خود دردناک می باشد؛ ولی دیده شده که در پایان هر جلسه برای مدت زمانی علائم بیماری را کاهش میدهد.

 2-حرکت

بوسیله حرکت رفت و برگشتی در ناحیه مبتلا می توان چسبندگی های موجود و یا در حال تشکیل شدن را از بین برد.

ماساژ طولی در یک اندام جریان عروق خونی و لنفاوی را دنبال می‌کند؛ ولی فریکشن عرضی بدین صورت نمی باشد و در واقع بافت را به حرکت در می آورد.

 فریکشن عمقی جهت ضایعات عضلانی

عمل اصلی عضله انقباض می باشد و طی این انقباض عضله تا آنجایی که می تواند حجیم می گردد. هدف از ماساژ عمقی نیز بازگرداندن تحرک کامل و در عین حال حجیم نمودن عضلاتی که به دلیل کشیدگی مکرر دچار التهاب شده اند؛ می باشد. در ضایعات عضلانی کاهش تحرک فیبرها به دلیل تشکیل فیبروز بروز می‌کند و هدف از فریکشن عرضی ایجاد تحرک در عضله می باشد؛ یعنی جداسازی چسبندگی بین فیبرهای عضله که موجب محدود شدن حرکت گشته اند.

چنانچه همراه شیوه های درمانی و حرکات پاسیو، تحرک عضله با استفاده از حرکات فعال نیز فراهم شود؛ چسبندگی و بافت فیبروز مجددا تشکیل نمی شود و بهبودی حاصل می گردد.

 فریکشن عمقی جهت ضایعات لیگامانی

در بیمارانی که از زمان عارضه مدت زیادی نگذاشته باشد پس از رفع هرگونه ورم به وسیله افلوراژ، محل پارگی خفیف لیگامان بایستی چند دقیقه تحت ماساژ فریکشن عرضی عمقی قرار بگیرد. هدف از این کار پخش کردن لخته خونی، حرکت دادن لیگامان به جلو و عقب بر روی استخوان زیرین به منظور تحرک و نرم کردن آن و تسهیل حرکت می باشد.

حداقل فشار فریکشن جهت دستیابی به این نتایج لازم است؛ از این رو زمانی که فریکشن طی یک یا دو روز اول پس از کشیدگی شروع می شود فقط چند بار حرکت کافی می باشد و مدت زمان درمان نباید از یک دقیقه تجاوز کند زیرا هنوز هیچگونه چسبندگی نامطلوبی ایجاد نگشته تا در صدد از بین بردن آن باشیم. زمانی که شدت ضایعه کمتر شد و حساسیت آن فروکش کرد فریکشن عمقی  به مدت پنج، ده و سپس پانزده دقیقه لازم می باشد.

هنگامی که آرتریت ضربه ای حاد در یک مفصل نظیر زانو بروز کند اسپاسم عضلانی چنان حرکت را در مفصل محدود می سازد که حفظ و نگهداری تحرک لیگامان به روش معمول یعنی حرکت استخوان های مربوطه غیر ممکن می باشد؛ در چنین مواردی تنها شیوه درمانی استفاده از انگشتان دست به منظور حرکت دادن لیگامان به جلو و عقب بر روی استخوان می باشد که این کار در واقع تقلیدی از حرکت طبیعی لیگامان است و به وسیله ی این عمل به شرطی که به اندازه کافی با فشار و عمیق اجرا شود تنها درمان موثر خواهد بود.

در موارد مزمن نیز فریکشن عمقی به ساختارهای فیبروزی نظیر لیگامان داده می‌شوند؛ تا بیمار برای مانی پولاسیون آماده شود. فریکشن عمقی موجب نازک شدن نسج اسکار شده و طوری آن را نرم می سازد که با نیرویی نه چندان زیاد باعث شکستن اسکار می شود.

به هر حال در مورد لیگامان های پشتی مچ دست، لیگامان های کروناری در زانو، لیگامان کولاترال داخلی زانو و همچنین لیگامان کوکسیجیال ماساژ به تنهایی عامل مبیلیزه کننده می باشد و نیاز به شیوه درمانی دیگری نمی باشد.

فریکشن عمقی برای ضایعات تاندونی

وجود کرپیتوس مبین ناهمواری و زبر شدن سطوح لغزنده در ضایعات تنوسینویت می‌باشد. در این ضایعه مانعی بین غلاف تنگ و تاندون سبب ایجاد درد می شود. از این رو به نظر می رسد که حرکات چرخشی و به جلو و عقب بردن غلاف،  بر روی تاندون سبب صاف و هموار شدن سطوح لغزنده می شود.

در تاندون‌های که فاقد غلاف هستند ماساژ عمقی جهت از بین بردن بافت اسکار در محل چسبندگی تاندون به استخوان و یا روی خود تاندون به کار برده می شود. تزریق هیدروکورتیزون در محل التهاب هرچند سریعترین روش درمان است ولی عارضه به دلیل باقیماندن اسکار با شدت بیشتری عود خواهد کرد. از آنجایی که علت تنوسینویت و تاندونیت به کار گیری بیش از حد عضو می‌باشد لذا هیچگونه تمرینی به بیمار داده نمی‌شود. اسپلینت این نیز کاملا غیر ضروری است و به بیمار صرفا گفته می شود که از هرگونه حرکت که موجب درد شود خودداری کند.

در هنگام کاربرد ماساژ فریکشن عمقی انگشت ماساژ دهنده و پوست بیمار باید به صورت هماهنگ حرکت کنند.

استفاده از هرگونه ماده واسطه (کرم، پودر، پماد) وقتی گرمای قبلی که منجر به تعریق موضعی می گردد و پوست را لغزنده می سازد؛ ممنوع می باشد.