چطور شد که ام.اس، ام.اس شد؟

آیا می دانید 95% افراد جامعه تنها نام بیماری ام.اس را شنیده اند؟

آیا شما می دانید بیماری ام.اس چیست؟

آیا علت نامگذاری بیماری ام.اس را می دانید؟

بیشتر افرادی که به مراکز درمانی و متخصصین مغز و اعصاب برای تشخیص ام.اس مراجعه می کنند، اطلاعات درستی از بیماری ام.اس ندارند.

اطلاعاتشان محدود به دیدن بیماران ام.اس در برنامه های تلویزیون یا شنیدن از دوستان و افراد جامعه  می باشد.

به همین خاطر سعی کردیم با ارائه ی مطلبی علمی و کوتاه که برای خواندن 4 دقیقه زمان می برد خوانندگان را به بهترین نحو با این بیماری آشنا کنیم.

ام.اس چیست؟

بیماری مولتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis,MS ام.اس)یا تصلب متعدد، در واقع یکی از قدیمی ترین و در عین حال امروزه مهمترین بیماری سیستم اعصاب مرکزی است.

این بیماری متاسفانه بیشتر افراد جوان زیر 30 سال را درگیر می کند.

این بیماری، یک بیماری مزمن دستگاه اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) است.

بیماری ام.اس می تواند در هر فرد چهره متفاوتی را از خود بروز دهد.

به طوری که می‌توان گفت نحوه بروز، سیر بیماری و علائم آن در هیچ دو بیماری یکسان نیست.

ام.اس یک بیماری ارثی نیست.

حتی در مواردی که یکی از دوقلوهای همسان (از لحاظ ژنتیکی کاملا یکسان) به این بیماری مبتلا شود احتمال ابتلاء جفت دیگر حدود ۳۰ درصد است.

اگرچه علت دقیق و درمان قطعی ام.اس هنوز ناشناخته است، امروزه تحقیقات، درمان های جدید و متعددی در مورد این بیماری در حال انجام است که برای افراد مبتلا به ام.اس بسیار امیدوار کننده خواهد بود.

مهم این است که افراد مبتلا به ام.اس بیاموزند چگونه خود را با این بیماری تطبیق دهند و یک زندگی مفید و کارا داشته باشند.

امروزه روش‌های درمانی متنوع، تحقیقات پزشکی گسترده به رشد و ابداع داروهای موثر در تخفیف علائم ام.اس، تصویری از یک بیماری ملایم و خوش خیم اما مزمن ارائه داده است.

نامگذاری بیماری ام.اس

برای اولین بار دکتر شارکو  از بیمارستان سالپتریر پاریس نام «اسکلرز آن پلاک»  را بر این بیماری نهاد.

سپس یک عصب شناس آمریکایی به نام  دکتر ویلیام هاموند نام «مولتیپل سربرال اسکلروزیس» برای این بیماری پیشنهاد شد.

این نام نیز در طی مرور زمان کوتاه تر شد و به مولتیپل اسکلروزیس تغییر یافت که به معنی سخت شدگی یا تصلب متعدد در نخاع و مغز (سیستم عصبی مرکزی) است.

ام.اس و تصلب در سیستم عصبی مرکزی

ام.اس یک بیماری خود ایمنی است که طی آن سیستم ایمنی بدن بر علیه خود فعالیت می کند.

ام.اس موجب تخریب میلین ( غلاف چربی که اطراف رشته های عصبی را فراگرفته) می شود.

میلین در واقع با قرارگیری در اطراف رشته های عصبی موجود در مغز، نخاع و عصب بینایی از آنها محافظت می کند.

نورون یا سلول عصبی از ساختارهای زیر تشکیل شده است:

-جسم سلولی، از تمامی عناصر لازم برای حفظ و بقای یک سلول برخوردار است.

یک شاخه بلند به نام آکسون (Axon) و نیز یک یا چند شاخه معمولا نازک تر به نام دندریت (Dendrites) دارد.

گروه هایی از رشته های عصبی به صورت دسته هایی از سلولهای عصبی منشاء می‌گیرند و در مغز به رنگ خاکستری بوده و اصطلاحاً به آنها ماده خاکستری گفته می شود.

رشته های آکسون و دندریت ها به وسیله یک محافظ چربی سفید رنگ پوشانده می‌شوند که آن را اصطلاحا «ماده سفید مغز» می نامند.

مشابه این وضعیت برای نخاع نیز صادق است، منتها با این تفاوت که وضعیت قرارگیری ماده خاکستری و ماده سفید در مغز و نخاع عکس یکدیگر است.

بدین صورت که در نخاع ماده خاکستری، به شکل پروانه ای با بالهای باز در مرکز و ماده سفید در خارج قرار دارد.

ولی این آرایش در مغز به این صورت است که ماده سفید در مرکز و ماده خاکستری اطراف آن است.

مواد سفید ذکر شده در سیستم اعصاب مرکزی (مغز) به وسیله الیگودندروسیت ها(Oligodendrocyte) ساخته می شوند و در اطراف رشته های آکسون و دندریت به صورت پوشش یا غلافی قرار می‌گیرند که به آن  غلاف میلین(Myelin Sheet) می گویند.

التهاب مکرر غلاف میلین می تواند به تخریب آن منجر شود که اصطلاحاً به آن «دمیلینزاسیون» یا(Demyelinization) می گویند.

به همین دلیل ام.اس را در گروه بیماری های دمیلینه (از دست دادن غلاف میلین) طبقه بندی می کنند.

در انسان پیام های عصبی به طور طبیعی با سرعتی حدود ۲۰۰ -۲۲۰ کیلومتر در ساعت در طول سریعترین رشته های عصبی حرکت می کنند.

در صورت تخریب کامل غلاف میلین، این سرعت به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش می یابد که در نتیجه باعث کندی ارسال پیام های مربوط به ناحیه تخریب شده می شود.

از بین رفتن غلاف میلین، باعث بروز منطقه آسیب دیده می شود که آن را اصطلاحا «پلاک» می گویند.

رنگ این پلاک ها خاکستری و شکل پلاک ام.اس بیضوی و عمود بر بطن جانبی است.

وسعت پلاک ها می توانند ۲ یا ۳ سگمان باشد ولی تمام عرض نخاع یا مغز را نمی گیرد.

بر حسب منطقه آسیب دیده و وسعت پلاک، علائم ایجاد شده متفاوت خواهد بود.

همانطور که ذکر شد آسیب غلاف میلین باعث کند شدن و یا توقف در انتقال پیام های عصبی می‌شود که خود منشاء بروز علائم و نشانه های ام.اس است.

تحقیقات اخیر نشان داده است که در جریان بیماری ام.اس آکسون سلول عصبی که با غلاف میلین پوشیده شده است به صورت کامل در طی حمله آسیب می بیند؛ در این حال التیام اصلا رخ نمی دهد یا بهبود به صورت جزئی مشاهده می شود.

این تحقیقات نشان می دهد که برخلاف تصورات قبلی، درگیری آکسون ها به طور گسترده در بیماری ام.اس وجود دارد و ام.اس فقط بیماری تخریب کننده میلین به تنهایی نیست.