انواع هیدروسفالی و علت‌های آن

هیدروسفالی افزایش حجم مایع مغزی – نخاعی در درون کاسه سر است.

هیدروسفالی انواع مختلفی دارد که ما در این مقاله به 5 نوع مهم آن اشاره می‌کنیم.

انواع هیدروسفالی عبارتند از:

1- هیدروسفالی ارتباطی

هیدروسفالی می‌تواند ارتباطی باشد، یعنی رابطه بین بطن‌ها و فضای تحت عنکبوتیه، آزاد و هیدروسفالی، نتیجه تولید زیاد مایع، کاهش جذب یا انسداد در فضای تحت عنکبوتیه باشد.

2- هیدروسفالی انسدادی

هیدروسفالی می‌تواند انسدادی باشد، یعنی مانعی بر راه جریان مایع مغزی – نخاعی در بطن‌ها با محل خروج آن از بطن چهارم در ارتباط آزاد آن با فضای ساب ارکنوئید (تحت عنکبوتیه) و بین بطن‌ها وجود داشته باشد.

3- هیدروسفالی با فشار طبیعی

اگر فشار مایع مغزی – نخاعی طبیعی باشد این حالت را هیدروسفالی با فشار طبیعی می‌نامند.

اگر فشار مایع مغزی نخاعی افزایش بیابد، هیدروسفالی تحت فشار نامیده می‌شود.

4- هیدروسفالی مادرزادی

منظور از هیدروسفالی مادرزادی این است که هنگام تولد دیده می‌شود.

مهم است که به خاطر داشته باشید که این اصطلاح بر ارثی بودن آن دلالت نمی‌کند.

اغلب علت دقیق هیدروسفالی مادرزادی تعیین نمی‌شود.

5- هیدروسفالی اکتسابی

هیدروسفالی زمانی اکتسابی تلقی می‌شود که فرد، در طول زندگی خود با علتی مواجه شود که زهکشی مایع مغزی – نخاعی را تحت تاثیر قرار دهد.

علل هیدروسفالی

دلایل اولیه اینکه چرا هیدروسفالی اتفاق می افتد عبارتند از:

• انسداد جریان مایع مغزی – نخاعی در درون سر
• مشکلات در خصوص جذب مایع مغزی – نخاعی در بدن
• تولید اضافی مایع مغزی – نخاعی

علل هیدروسفالی عمدتاً به عوامل مادرزادی و اکتسابی نسبت داده می‌شود که به ترتیب بیان می‌شود.

علل هیدروسفالی مادرزادی

علت هیدروسفالی مادرزادی، شامل موارد زیر است:

1-سندروم دنی – واکر

یعنی بدکاری مغز که بطن چهارم و مخچه را درگیر می‌کند.

این افراد در راه رفتن و تعادل خیلی مشکل دارند.

2-نقص‌های مجرای عصبی

اصطلاحی کلی برای آن گروه از نقص‌های مادرزادی که از علائم بسته شدن نامناسب مجرای عصبی در مراحل اولیه حاملگی پدید می‌آیند.

نقص بسته شدن در قسمت فوقانی موجب آنانسفالی می گردد همیشه مهلک است.

نقص بسته شدن در طول نخاع به بروز اسپینابیفیدا می‌انجامد که بسته به محل و سایر خصوصیات نقص، پیش آگهی متفاوت دارد.

3-اسپینا بیفیدا

یعنی نقص در شکل‌گیری طبیعی نخاع شوکی و ستون فقرات، اکثر کودکانی که با اسپینابیفیدا متولد می‌شوند هیدروسفال دارند.

علاوه بر آسیب در نخاع شوکی، نابهنجاری‌های در ساختار بخشهای معینی از مغز که قبل از تولد رشد می‌کند، به همراه دارد.

4-تغییر شکلهای  آرنولد – کیاری

یک ناببهنجاری کمیاب که ساقه مغز و مخچه از حد طبیعی خود بزرگترند و از درون ستون فقرات بیرون می‌آیند.

در این تغییر شکل، بصل النخاع و قسمت‌های خلفی تحتانی نیمکره‌های مخچه از سوراخ استخوان پس سری به طرف پایین، اغلب تا سطح دومین مهره گردنی فشرده می‌شود.

5-تغییر شکل رگ گالن

یک اختلال عروقی کمیاب که معمولاً تا زمانی که کودک در ماه‌های اولیه زندگی به سر می‌برد، شناسایی نمی‌شود و وقتی رخ می‌دهد که این رگ یک ساک فشرده را که به شیار سیلویوس نزدیک است و منجر به  هیدروسفالی می‌شود، ایجاد نماید.

6-بی‌مغزی

یک حالت کمیاب که در آن نیمکره‌های مغز وجود ندارند و کیسه‌های مایع مغزی – نخاعی جایگزین آنها شده اند.

7-بستگی جمجمه

بستگی زودرس یکی یا بیشتر شکاف‌های جمجمه‌ای قبل از این که مغز به طور کامل رشد کرده باشد.

8-شکاف زودهنگام در مغز

یک حالت فوق‌العاده کمیاب که شکاف‌ها و شیارهای غیرطبیعی در نیمکره‌های مغزی وجود دارند.

علل هیدروسفالی اکتسابی

علل اکتسابی هیدروسفالی موارد زیر را شامل می‌شود:

1-مننژیت

منظور از مننژیت بیماری عفونی پرده پوششی مغز است.

التهاب و پیامدهای این بیماری عفونی مسیرهای زهکشی را مسدود ساخته و منجر به هیدروسفالی می‌گردد.

مننژیت در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد اما در بچه‌ها بیشتر دیده می‌شود.

میزان شیوع مننژیت هموفیلوس به وسیله واکسن HIB کاهش می‌یابد.

2-خونریزی درون جمجمه‌ای و درون بطنی

3-زودرسی

کودکانی که پیش از موقع به دنیا می‌آیند خطر رشد هیدروسفالی را به همراه دارند.

کودکی که پیش از موعد متولد می‌شود نسبت به کودک دیگر که به موقع متولد شده از آسیب‌پذیری بیشتری برخوردار است.

ناحیه‌ای که پایین‌تر از دیواره بطن‌ها در مغز قرار دارد به طور ویژه‌ای مهم است.

رگ‌های خونی منطقه نام برده شده، بسیار شکننده هستند و چنانچه کودک با یک نوسان در فشار خون یا به دلایلی دیگر بیمار شود، به آسانی پاره می‌شوند.

اگر این مشکل اتفاق بیفتد، خطر رشد خونریزی ناشی از پاره شدن رگهای شکننده مضاعف می‌شود که می‌تواند به رشد لخته شدن خون بیانجامد که در بعضی موارد به قدری شدید است که منجر به پاره شدن دیواره بطن می‌گردد.

لخته شدن خون جریان مایع مغزی نخاعی کودک را مسدود می‌کند.