علل بالینی کمر درد

برخی شرایط بالینی و بیماریها ممکن است موجب کمردرد شوند که چند مورد از رایج ترین آنها مورد بررسی قرار می گیرند.

1-لوردوزیس کمری:

افزایش بیش از حد طبیعی گودی کمر را کمر گود و یا لوردوزیس کمری می گویند.

افتادن شکم به جلو، افزایش گودی ناحیه کمری، چرخش باسن به سمت عقب و بالا از علائم این ناهنجاری است.

تمام علائم فوق بستگی به شدت این ناراحتی دارد.

مبتلایان به پشت گود معمولاً از درد و خستگی در ناحیه کمر شکایت دارند.

در این عارضه، عضلات شکمی بسیار ضعیف هستند و ممکن است موجب حرکت قوس کمر به جلو و در نتیجه افزایش گودی کمر شوند.

با افزایش تحدب ستون فقرات به سمت جلو، مهره های کمری نیز به سمت جلو رانده می شوند.

در نتیجه این تغییر وضعیت، فاصله بین دو مهره در ناحیه قدامی نسبت به وضعیت طبیعی افزایش و از ناحیه خلفی این فاصله کاهش می یابد.

در موارد پیشرفته حتی ممکن است این عارضه باعث له شدگی قسمت خلفی دیسک کمری و اتصال مهره ها با یکدیگر شود که به ایجاد درد در ناحیه کمر منجر خواهد شد.

2-انحنای ستون فقرات به طرفین (اسکولیوز):

کوتاه بودن طول یکی از پاها در اثر عوامل مختلف، عادت در حمل وسایل با یک دست در مدت طولانی و بد قرار گرفتن و ضعیت بدن از عوامل ایجاد این ناهنجاری است.

عوامل فوق اکثرا ناهنجاری برگشت پذیر و یا سطحی را در بدن به وجود می آورند که با نقص عضو همراه نیست و می توان به راحتی آن را اصلاح کرد.

در این ناهنجاری فرد می تواند با اراده  قبلی بدن خود را در وضعیت طبیعی نگه دارد.

نوع دیگر ناهنجاری پیشرفته تر است که اسکولیوز ساختاری نامیده شده است.

اسکولیوز در حدود 6 سالگی در دختران و پسران به علت ضعف عضلات شکم، قوس کمری مقداری افزایش می یابد.

همچنین گفته شده که این بیماری در دختران 85 درصد شایع‌تر از پسران است.

نوع دیگر بر اثر آغوش گرفتن اطفال در آنها ایجاد می شود.

آغوش گرفتن اطفال با یک دست و در یک سمت بدن باعث ایجاد انحنای جانبی در ستون مهره های کودک می‌شود.

3-پشت صاف

کاهش در قوسهای ستون فقرات نیز باعث بروز اختلالاتی در این دستگاه می شود.

چنانچه انحنای ستون فقرات در ناحیه پشت یا کمر و یا هر دوی آنها کاهش یابد ناهنجاری پشت صاف ایجاد خواهد شد.

در نتیجه این تغییر وضعیت بالاتنه قائم تر و جنبش پذیری در سطح ستون مهره ها کمتر می شود.

پشت صاف بیشتر در اثر نرمی استخوان در سنین شیرخوارگی و کمبود حرکت و فعالیت ایجاد می‌شود.

در این ناهنجاری حالت فنری ستون فقرات کاهش می یابد، ساز و کار جذب ضربه مختل می شود، مواد غضروفی و دیسک بین مهره ها آسیب دیده و فاصله مهره ها نیز کمتر خواهد شد.

عوارض این ناهنجاری بیشتر در بزرگسالی بروز می کند و علتش اضافه وزن و ضعف عضلات از یک طرف و کاهش توان ضربه گیری دیسک ها از طرف دیگر است.

به دلیل تغییراتی که در حفره شکمی و موقعیت احشای داخلی ایجاد می شود مشکلاتی در دستگاه گوارش پدید می آید.

4-دیسک فتق شده

ستون مهره ها از مجموعه ای استخوان متصل به هم به نام مهره تشکیل شده است.

دیسکها در بین مهره ها قرار گرفته اند و همانند بالشتک عمل می کنند.

دیسک های بین مهره ای در زیر فشار مداوم قرار دارند و با ضعیف شدن یا تخریب آنها، غضروف از فضایی که طناب نخاعی یا ریشه های عصبی را در بر گرفته است بیرون می‌زند و سبب ایجاد درد می شود.

دیسک فتق شده دیسکی است که به درون کانال مهره ای حرکت کرده است.

فتق دیسک در مهره های کمری ممکن است سبب انتشار درد به اندام پایینی و پای بیمار و در ناحیه گردن موجب انتشار درد به بازوان و حتی انگشتان می شود.

با افزایش سن دیسک ها شروع به از دست دادن مایع و انعطاف پذیری خود می کنند، در نتیجه توانایی آنان برای تحمل فشار مهره ها کاهش می یابد.

پهن و ضعیف شدن دیسک سبب آسیب دیدگی بخش خارجی آن می شود.

نقطه ضعیف دیسک  دقیقا در زیر ریشه عصبی قرار گرفته و دیسک فتق شده فشار مستقیمی را بر روی عصب وارد می آورد.

درد اغلب هنگامی رخ می دهد که فرد شیء سنگینی را بلند کند و این امر موجب اسپرین، استرین یا گرفتگی در یکی از عضلات و لیگامنتهای کمر شود.

در صورتیکه فشار یا استرین شدید باشد ممکن است دیسک دچار پارگی شود یا فتق صورت گیرد.

این پارگی می‌تواند فشار را بر روی یک یا چند تا از ۵۰ عصبی که ریشه در طناب نخاعی دارند اعمال کند.

موقعی که این ریشه های عصبی تحت فشار قرار گرفته و یا تحریک شوند، کمردرد به وجود می آید.

مطالعات نشان داده اند که تقریباً ۹۰ درصدفتق دیسک ها بین مهره های چهارم و پنجم کمری(L5،L4) یا مهره پنجم کمری و اول خاجی(S1،L5) رخ می دهند و درد را در عصب L5 و عصب S1 بدنبال دارند.

هنگامی که بخشی از دیسک بر روی یک عصب ناحیه کمر فشار وارد کند، سبب ایجاد درد در کمر و پا می شود.

محل درد بستگی به این دارد که کدام دیسک آسیب دیده است و میزان درد به مقدار فشاری که دیسک به عصب وارد می کند بستگی دارد.

درد ممکن است به باسن، کمر، ران و ساق انتشار یابد که معمولاً با درد عصب سیاتیک اشتباه گرفته می شود.

فتق دیسک  در ناحیه کمری می تواند سبب بی حسی و سوزش در پاها شود.

درد ناشی ازفتق دیسک  معمولا در اثر حرکت و فعالیت بدنی بدتر می شود و با استراحت نسبتا بهبود می یابد.

سرفه کردن، عطسه، نشستن، رانندگی کردن و خم شدن به جلو می تواند درد را بدتر کند.

5-درد عصب سیاتیک

عصب سیاتیک عصب بزرگی است که از ستون مهره ها آغاز و از لگن خارج می شود.

رشته های عصبی را به پا انتقال می‌دهد و بزرگترین عصب بدن محسوب می شود.

درد عصب سیاتیک حالتی است که در آن دیسک فتق شده به عصب سیاتیک فشار وارد می کند.

این فشار موجب سوزش یا درد شوک مانند در پایین کمر شده و که با درد در ناحیه باسن و زانو همراه است و گاه به پاها هم سرایت می کند.

علاوه بر درد، بی حسی و کاهش کنترل حرکتی پا (در اثر قطع سیگنال های عصبی) نیز به وجود می آید.

این عارضه همچنین ممکن است به وسیله یک تومور، آبسه، یا تخریب ریشه‌های عصبی سیاتیک ایجاد شود.

علت رایج درد عصب سیاتیک شامل

• جراحت مستقیم اغلب ناشی از تزریق به ناحیه باسن
• فشار خارجی بر روی عصب در دراز مدت و فشار ناشی از ساختارهای بدنی
• شکستگی لگن و سایر ضربات وارد بر باسن یا ران
• فشار ناشی از یک دیسک فتق شده
• بیماری های خاصی از قبیل دیابت و همچنین تومورها نیز ممکن است بر روی عصب سیاتیک تاثیر منفی بگذارند
• پارگی و آسیب وارد بر دیسک ها باعث فرو افتادگی آنان شده و ریشه اعصاب تحت فشار قرار گیرد.

6-برآمدگی استخوانی در کمر

برآمدگی های استخوانی که استئوفیت نیز خوانده می‌شود در طول زمان و در نتیجه اسپاسم های عضلانی به وجود می آیند.

اسپاسم های عضلانی سازوکارهای محافطتی هستند که برای جلوگیری از آسیب های بعدی در بدن رخ می دهند.

برآمدگی استخوانی در ستون مهره ها می تواند از برخی از عوامل ناشی شود:

• فرایند افزایش سن
• استئوآرتریت (التهاب استحاله ای مفاصل)
• فرو پاشیدگی دیسک(تخریب دیسک بین مهره ای)
• قامت ضعیف و آسیب های ناشی از ضربه و تصادف

درمان های غیر جراحی برای برامدگی های استخوانی که عصب را  تحت تاثیر قرار داده اند شامل داروهای ضد تورم و آرامبخش ها و ضد دردهای عضلانی است.

تزریق کورتیزون نیز می‌تواند تسکین موقت را به دنبال داشته باشد.

فعالیت های ورزشی و کاردرمانی نیز می تواند عضلات اطراف موضع آسیب را تقویت کنند.

درمان های جراحی رایج ماه‌ها به طول می انجامد و شانس موفقیت آنان کمتر از ۵۰ درصد است.

7-سندروم دم اسبی(cauda equina)

یکی از مشکلات جدی صدمه دیسک  است.

هنگامی رخ می دهد که ماده درون دیسک به داخل فضای مهره ای کشیده شود.

ریشه‌های عصبی استخوانی خاجی را تحت فشار قرار دهد.

این عارضه در صورت عدم درمان می تواند آسیب های عصبی دائمی را به دنبال داشته باشد.

8-استئوپروز (پوکی استخوان)

یک بیماری متابولیکی استخوان است که با کاهش فزاینده چگالی استخوان و قدرت آن همراه است.

هنگامی که استخوان نتواند مواد لازم برای تقویت خود را جذب کند ممکن است شکستگی مهره ها و لگن به وجود بیاید.

زنان ۴ برابر بیش از مردان در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.

9-ناهنجاری های اسکلتی

این ناهنجاری ها شامل:

• اسکولیوز (انحنای جانبی ستون فقرات
• کیفوز(گرد شدن انجنای طبیعی پشت)
• لوردوز (انحنای زیاد و غیر طبیعی قسمت پایین کمر)
• اکستنشن کمر (خم شدن ستون مهره ها به سمت عقب)
• فلکشن کمر (خم شدن مهره ها به سمت جلو) هستند.

که موجب فشار بر مهره ها، عضلات حمایت کننده، تاندون ها، لیگامنت ها و بافتهای که به وسیله ستون مهره ها حمایت می شوند وارد می‌کنند.

10-فیبرومیالژیا

یک اختلال مزمن است که با علائم زیر مشخص می شود:

• درد منتشره عضلانی اسکلتی
• خستگی در نقاط حساس چندگانه گردن، پشت، شانه ها و لگن

علائم دیگر ممکن است شامل اختلالات خواب، خستگی صبحگاهی و اضطراب باشد.

11-اسپوندیلولیز

به خشکی و درد مزمن ناحیه پشت اطلاق می گردد.

ممکن است در اثر عفونت شدید یا تورم مفاصل مهره ای ایجاد شود.

سایر تومور های دردناک قسمت پایین کمر شامل استئومیلیت (عفونت استخوان های ستون مهره ها) و ساکروایلیت (تورم مفاصل خاصره ای) هستند.

12-استنوسیس ستون مهره ها (باریک شدن مهرهای)

استنوسیس با باریک شدن مادرزادی کانال استخوانی همراه است.

برخی افراد را مستعد ابتلاء به درد مربوط به بیماری دیسک می سازد.

سایر علل کمردرد

کمردرد مزمن معمولا منشا درونی دارد و در طول زمان به وجود می آید.

علل جسمانی کمردرد می‌تواند شامل:

• استئوآرتریت
• آرتریت روماتوئید
• التهاب مهره ها
• اسکولیوسیس
• بی ثباتی مهره ها
• سرطان ستون فقرات
• تومور، تورم خونی ستون فقرات
• تخریب و فروپاشیدگی دیسک های بین مهره ای
• فتق دیسک
• شکستگی دیسک (مثلا در اثر پوکی استخوان) باشد.

عوامل روانشناختی و احساسی نیز ممکن است  در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند.

با وجودی که علل کمر درد معمولا فیزیکی هستند، فشار عاطفی و احساسی نقش زیادی در شدت و زمان درد ایفا می کنند.

اضطراب نیز ممکن است کمردرد را تحریک کند (توماس، ۱۹۹۹).

این تحریک در افراد مبتلا به فتق دیسک بیشتر است (هیلووارا، ۱۹۸۷).

کمردرد همچنین ممکن است در اثر انقباضات مکرر و شدید عضله همسترینگ به دنبال تمرینات شدید ایجاد شود.