پاسخ به 2 سوال درباره ی درمان بیماری ام اس

بیشتر افراد مبتلا به بیماری ام.اس در مراحل اولیه بیماری شان با این مشکل روبه رو شده اند که نمی دانند برای پیگیری امر درمان به کجا باید مراجعه کنند.

کاردرمانگر، گفتاردرمانگر، روانپزشک یا نزد چه متخصصی باید مراجعه کرد؟

بعد از پیدا کردن تیم مناسب درمانی پس از مدتی فرد نیاز به ارزیابی وضعیت بیماری خود دارد تا بتواند متوجه شود که بیماری در چه مرحله ای است و پیشرفت یا درمان آن به چه صورتی است.

در اینجا نیاز به ارزیابی به شدت احساس می شود .

در این مقاله به این دو موضوع ، هم اطلاعات لازم در رابطه با تیم درمانی و هم در رابطه با ارزیابی روند درمان بیماری ام اس پرداخته ایم.

1- تیم درمان ام اس شامل چه افرادی است؟

2- ارزیابی بیماران ام اس شامل چه مواردی است؟

اعضای تیم در درمان ام اس

اجرای برنامه توان بخشی به یک تیم درمانی نیاز دارد که معمولا اعضای آن بر حسب توانایی‌ها، مشکلات بیمار و مراحل بیماری تغییر می کنند و تعیین می شوند.

بعضی از اعضاء تیم می‌توانند به صورت پاره وقت و یا مشاوره با تیم همکاری کنند.

باید به این نکته توجه اساسی داشت که بیمار و خانواده او از اعضاء اصلی تیم درمانی به حساب می آیند.

این امر به ویژه در مورد درمان بیماری ام اس و روش‌های توان بخشی جسمی بیمار صدق می کند که نیاز به ادامه درمان به وسیله بیمار و خانواده او دارد.

اعضای این تیم عبارتند از:

1. متخصص نورولوژی
2. فیزیوتراپییست
3. کاردرمانگر
4. آسیب شناس گفتار و زبان (گفتار درمانگر)
5. پرستار
6. متخصص تغذیه
7. مددکار اجتماعی
8. روانشناس بالینی
9. اورولوژیست

اهداف تیم درمانی

• بهبود یا حفظ توان فیزیکی، ذهنی، اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی بیمار
• 

  توصیه های لازم در مورد چگونگی تطبیق با محیط و برآورد کردن نیازهای بیمار

• حمایت مداوم از شخص بیمار و خانواده او
• دادن اطلاعاتی در مورد بیماری و آموزش مداوم بیمار
• 
• توصیه هایی درباره درمان مناسب

هدف اصلی بازتوانی

عبارت است از حفظ حداکثر سطح عملکردی بیمار در طول روند بیماری به طوری که بتواند امکان زندگی مستقل را داشته باشد.

اهداف اختصاصی 

• افزایش یا حفظ دامنه حرکتی (Range Of Motion) و جلوگیری از محدودیت حرکتی مفاصل
• افزایش یا حفظ قدرت عضلانی و جلوگیری از آب شدن عضله (آتروفی)
• کاهش اسپاستی سیتی و جلوگیری از بروز الگوهای حرکتی اسپاستیک غیر طبیعی
• جلوگیری از کوتاهی تاندونی-عضلانی (کانتراکچر)
• جلوگیری از بدشکلی اندام ها (دفورمیتی)
• جلوگیری از زخم بستر
• تسهیل حداکثر هماهنگی و عملکرد اندام ها
• حفظ بالاترین سطح ADL (فعالیت های روزمره زندگی)
• حفظ توانایی برای کار و شرکت در تفریحات
• کمک به تطابق روانی-اجتماعی بیمار
• فراهم کردن حمایت روحی – روانی و آموزش به خانواده بیمار

ارزیابی جامع بازتوانی در بیماران مبتلا به ام اس

ارزیابی در تمامی بیماران مراجعه‌کننده به سرویس‌های توان بخشی از اهمیت زیادی برخوردار است.

این ارزیابی به ویژه در رابطه با بیماری هایی که سیستم اعصاب مرکزی را به طور مزمن گرفتار می‌کنند، باید دارای ویژگی‌های مشخص باشد و ابعاد جسمی و روانی بیمار را به طور کامل بررسی کند.

یک ارزیابی جامع، زیربنای ارائه برنامه های درمانی است و از این رو اهمیت به سزایی دارد.

بهتر است که ارزیابی بیمار به صورت تیمی برگزار شود، بدین مفهوم که تمامی متخصصان دست‌اندرکار درمان بیمار به صورت کامل از نتیجه آن مطلع شوند و در موارد لازم جلسات مشترک داشته باشند.

مشخص کردن وضعیت عملکردی بیمار در زمان ارزیابی اولیه و در جلسات بعدی، برای برنامه‌ریزی درمانی بسیار ضروری است و به هماهنگی مطلوب بین اعضای تیم درمانی نیاز دارد.

ارزیابی بیماران مبتلا به ام اس

به طور کلی ارزیابی بیماران مبتلا به ام.اس شامل موارد زیر است:

1. قدرت
2. سطح تحمل فیزیکی
3. دامنه حرکتی (ROM)
4. تون عضلانی
5. عملکرد اندام های فوقانی و به ویژه دست (Hand fuction)
6. هماهنگی حرکات
7. رفلکس ها
8. تعادل و راه رفتن
9. ارزیابی وجود تومور و آتاکسی
10. ارزیابی کامل حسی
11. ارزیابی مشکلات درکی
12. ارزیابی اختلال بینایی
13. ارزیابی سیستم ادراری
14. ارزیابی های روانی – اجتماعی شامل:

• عملکرد ذهنی و شناختی
• وضعیت روحی(Mental state)
• رفتار
• سطح ارتباطی
• ثبات عاطفی
• تطابق با ناتوانی

با توجه به اینکه علائم و سیر بیماری ام.اس بسیار متغیر است، بنابراین باید ارزیابی های دوره‌ای و متناسب با آن، درمان‌های لازم انجام شود.

همچنین فاکتورهایی مثل خستگی، دما، خلق بیمار، سطح استرس و زمانی از روز که در آن ارزیابی صورت می‌گیرد را باید مد نظر قرار داد.

همانطور که ذکر شد یک ارزیابی جامع برای طرح برنامه درمانی حائز اهمیت است؛ زیرا در جریان بیماری ام.اس ماهیت و محل درگیری و شدت علائم نورولوژیک بسیار متغیر است.

با توجه به اهمیت ارزیابی در قسمت زیر بعضی از نکات مهم و ضروری ارزیابی ذکر می شوند.

ارزیابی شخصی و تاریخچه ای بیماران ام.اس

ارزیابی شخصی و تاریخچه بیماری باید حاوی نکات اصلی زیر باشد:

• شناخت شکایت و مشکل و یا مشکلات اصلی بیمار با سوال در مورد ماهیت، موضوع و شروع مشکل
• دوره زمانی مشکلات و یا حملات قبلی و روند آن برای شناخت کلی درباره پیشرفت بیماری و تعیین نوع بیماری
• دوره درمان های قبلی برای تعیین برنامه های درمانی جدید
• ارزیابی بیمار از نظر توانایی‌های عملکردی (functional) گذشته و حال بیمار برای بررسی روند بیماری
• تعیین آگاهی بیمار از بیماری و ارزیابی انتظارات اهداف و نیازهای او برای تطابق با وضع موجود
• میزان شناخت بیمار و رفتارهای هیجانی و طرز برخورد، ادراک عمومی فرد، ملاحظه دامنه وسیعی از رفتارهای مثبت و منفی مثل پذیرش، عصبانیت، اضطراب، همکاری، تکذیب وضع موجود، وابستگی، افسردگی، سرخوشی، ترس، استقلال، قضاوت، حافظه و انگیزه.