پاسخ به 6 سوال والدین برای مشکلات حسی کودکان

والدین کودکانی که دچار مشکلات حسی هستند و در حال تلاش برای درمان مشکل فرزند خود می‌باشند همواره سوالاتی برایشان پیش می‌آید مثلا اینکه:

وقتی متوجه مشکلات حسی در کودک خود شدیم باید چگونه با این موضوع برخورد کنیم؟

آیا درست است که هر فعالیت حسی را که در اینترنت یا کتابی می‌خوانیم روی کودک خود اجرا کنیم؟

آیا باید تغییر خاصی در سبک زندگی ایجاد کرد؟

پاسخ این سوالات و سوال‌های این چنینی را با خواندن این مقاله بدست خواهید آورد.

1-چه نصیحتی برای والدین کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی دارید؟

مهمترین نصیحت می‌تواند در یک کلمه خلاصه شود: آماده‌سازی.

خیلی مهم است که کودک مبتلا به اختلال پردازش حسی را برای تجارب جدید و همچنین تجاربی که کودک سابقه‌ی واکنش منفی به آنها داشته است، از قبل آماده کنید.

آماده سازی به این معناست که همیشه به کودک بگویید یا (با تصویر) نشان دهید که در ساعت بعد، روز بعد یا هفته بعد قرار است چه اتفاقی بیفتد.

یکی از بهترین راه‌ها برای انجام این کار در کودکان کوچک‌تر، استفاده از داستان‌های اجتماعی است که حاوی یک تصویر از کودک و یک تقویم دیداری باشد.

برای کودکان بزرگ‌تر، صحبت کردن راجع به موقعیت‌ها و اجازه مرور هر موقعیت برایشان (شامل فعالیت‌هایی از نوع حرکتی و اجتماعی) بسیار حیاتی است.

به آنها بگویید شرایط جایگزین چگونه ممکن است پدیدار شوند.

نشان دادن فیلم کودک به او در حین فعالیت‌های مختلف مثلا هنگام یک جشن تولد، یک روش بسیار عالی برای آماده سازی کودک، هنگام روبرو شدن مجدد او با آن فعالیت است.

اگرچه خیلی مهم است که فقط بخش‌های مثبت فیلم را به او نشان دهید؛ زیرا قسمت‌های منفی فیلم که شامل رفتارهای غیر طبیعی کودک است بارها و بارها در ذهنش تکرار خواهد شد.

شما نیز به عنوان یک والد باید آماده باشید.

انتظارات خود را بشناسید تا بتوانید کودک را برای تجارب حسی آماده سازید.

برای مثال توپ‌های جغجغه‌ای مورد علاقه‌ی او یا خوراکی‌های ترد باید همیشه در دسترس باشند.

اگر می‌دانید که قرار است کودک با یک موقعیت استرس زا مواجه شود، از قبل یک برنامه‌ی فرار با کودک‌تان هماهنگ کنید تا یک پناهگاه امن برای او باشد.

این مکان به کاهش اضطراب کودک کمک می‌کند.

2-آیا تغییر خاصی در سبک زندگی وجود دارد که برای کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی توصیه شود؟

اولین تغییری که در وضعیت زندگی توصیه می‌شود، کاهش زمان تماشای تلویزیون (کامپیوتر) و جایگزینی آن با فعالیت‌های مبتنی بر حرکت است.

بیشتر کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی به فعالیت‌های تصویری یا روی پرده علاقه دارند.

این کودکان بسیار منزوی هستند و نیاز به ارتباطات مغزی/بدنی ندارند.

بسیار مهم است که کودک مبتلا به اختلال پردازش حسی به سوی فعالیت‌های حرکتی و خلاقانه هدایت شود.

برای این کودکان، هر چه فعالیت‌های بیرون از منزل بیشتر باشد، بهتر است.

من همیشه از زمان زیاد حضور در بیرون از منزل طرفداری می‌کنم، زیرا تعامل با دنیای طبیعی همیشه موقعیت‌هایی را برای به چالش کشیدن سیستم عصبی فراهم می‌سازد.

سیستم عصبی زمانی به‌درستی به تکامل می‌رسد که از طریق هزاران درون‌داد سیستم حسی به چالش کشیده شود.

3-آیا درست است که من فعالیت‌های حسی خانگی را که در کتاب یا اینترنت خوانده‌ام، روی کودکم امتحان کنم؟

هر فعالیتی که شما از کتاب یا اینترنت انتخاب می‌کنید الزاماً مختص نیازهای کودک شما نیست، در نتیجه مهم است که رفتار کودک‌تان را از نظر جسمانی و هیجانی در طول فعالیت‌ها کنترل کنید.

به خاطر داشته باشید که هر فعالیتی مناسب نیازهای حسی کودکتان نیست.

اگر کودک آشفتگی یا ترسی را در حین انجام فعالیت نشان می‌دهد، او را مجبور به آن فعالیت نکنید.

دقت کنید که آیا راه ساده‌ای برای تغییر آن فعالیت وجود دارد که میزان ترس کودک را کاهش دهد.

ترس به خاطر واکنش سیستم عصبی به درون‎دادهای حسی است و تحت کنترل کودک نیست.

با جستجوی نشانه‌های اضطراری توقف یک فعالیت در کودک (مثلا با خیره نگاه کردن، کنار گذاشتن انجام یک فعالیت، چرخیدن غیرقابل کنترل، گریه کردن، پوشاندن چشم‌ها یا گوش‌های خود، خم کردن سر روی سینه) از بیش تحریک شدگی او جلوگیری کنید.

برخی کودکان ممکن است آشفتگی آشکاری نشان ندهند.

به عنوان یک والد اگر در حین فعالیتی ناراحتی کودک را احساس می‌کنید زمان آن فرا رسیده که آن فعالیت را تغییر داده یا متوقف سازید.

4-پدربزرگ و مادربزرگ فرزندم اختلال پردازش حسی را جدی نمی‌گیرند. چه چیزی به آنها بگویم؟

اولا دفاعی نباشید.

افراد بسیاری (مانند بعضی متخصصین طبی و آموزشی) وجود دارند که با نظر پدربزرگ و مادربزرگ کودک هم عقیده‌اند، اما بدون توجه به عقاید آنها مطالعاتی وجود دارد که نشان دهنده‌ی این واقعیت است که اختلال پردازش حسی یک اختلال واقعی است.

شما باید به آنها توضیح دهید که اختلال پردازش حسی یک مشکل پردازش عصب شناختی است.

یک منبع خوب که این اختلال را توضیح دهد تهیه کنید و از آنها بخواهید تا با استفاده از این منبع اطلاعاتی بیشتری راجع به این اختلال فرا بگیرند.

برخی از منابعی که برای جامعه غیر طبی مناسب عبارتند از:

5-اگر کودکم از برنامه‌ی آموزشی مدرسه در خانه استفاده می‌کند، چگونه می‌‌توانم خدمات آموزشی ویژه دریافت کنم؟

نامه‌ای به مدیر آموزش استثنایی منطقه بنویسید.

اگر کودک شما فقط در مدرسه حاضر می‌شود پس مدرسه اصلی وظیفه‌ی فراهم‌سازی خدمات ویژه را برعهده دارد.

مطمئن شوید در نامه توضیح داده‌اید که چگونه ناتوانی کودک شما روی آموزش او تاثیر می‌گذارد، مانند مهارت‌های حرکتی ظریف برای نوشتن، مهارت دیداری حرکتی برای کپی کردن و یا مشکلات رفتاری که با یادگیری مداخله می‌کند، مانند حساسیت‌های شنیداری و لامسه.

توضیح دهید که چگونه این مشکلات روی کودک در کلاس تاثیر می‌گذارد و درخواست کنید که ارزیابی توسط کاردرمانگران دیگر صورت گیرد.

توجه: بعضی از برنامه‌های آموزشی مدرسه در خانه دارای بخش‌های ویژه‌ای مانند کاردرمانی، گفتاردرمانی و دیگر خدمات آموزشی هستند.

6-کودکم با تشخیص اختلال پردازش حسی اعتماد به نفس کمی دارد. چگونه می‌توانم به او کمک کنم؟

وقتی مسئله اعتماد به نفس کودک را مد نظر قرار می‌دهیم، ارجاع به منطق بازی‌های ژتونی ریچارد لوواس، متخصص ناتوانی‌های یادگیری، می‌تواند کمک کننده باشد.

فرد در طول روز مقداری از دست داده و مقداری به دست می‌آورد.

به عنوان مثال در طول یک روز اگر کودک در یک امتحان نمره‌‌ی خوبی بگیرد ژتون ۲۰ امتیازی دریافت می‌کند.

اگر او نتواند به عضویت یک مسابقه فوتبال برسد، ۱۰ امتیاز از دست می‌دهد و اگر دانش‌آموز دیگری او را مسخره کند ژتون ۳۰ امتیازی از دست می‌دهد، در پایان روز بانک ژتون‌های این کودک ۲۰ امتیاز بدهکار است.

از آنجا که این کودکان مدام با دنیای حسی روبه‌رو هستند که مدیریت کردن آن بسیار مشکل است، خیلی مهم است که بزرگسالان از این نکته آگاه باشند و تلاش کنند که در طول روز میزان بیشتری ژتون به کودک برسانند تا حساب بانکی او دارای مقدار مثبتی از ژتون‌ها در پایان روز باشد.

کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی در مقایسه با همسالانشان ترس بیشتری از تجربه جدید دارند زیرا آنها نمی دانند که بدنشان چگونه واکنش نشان خواهد داد

کمک کنید که کودک توانایی‌هایش را بشناسند و در فعالیت‌هایی که در آنها قوی است شرکت کند (شناختی، حرکتی و اجتماعی).

برای مثال، اگر به نظر او ریاضیات درس سختی است اما به خواندن خیلی علاقه‌مند است با معلم او این موضوع را درمیان بگذارید تا “ژتون‌های اعتماد به نفس” بیشتری به او بدهد.

یکی از بهترین روش‌ها برای انجام این کار این است که کودک خود را تشویق کنید تا از توانمندی خود برای کمک به سایر کودکان (مثلا به کودکان کوچکتر و کودکانی که توانایی خواندن آنها به اندازه کودکتان نیست) استفاده کند.

در حقیقت ژتون اعتماد به نفسی که از سایر کودکان به فرزند شما می‌رسد خیلی با ارزش‌تر از ژتون‌های والدین است.

در این راستا به دنبال چیزهایی باشید که کودک می‌تواند در خانه و در اجتماع انجام دهد تا به او ژتون‌های اعتماد به نفس بیشتری بدهید.

اگر کودک‌تان دچار مشکلات حرکتی است باید مدنظر داشته باشید که شما جزو افرادی هستید که ژتون‌ها را از کودک بازپس می‌گیرند نباشید.

یعنی در هنگام دست و پا چلفتگی کودک جلوی زبان خود را بگیرید.