درمان مشکلات دهانی و تغذیه‌ای کودکان مبتلا به اختلال یکپارچگی حسی

اختلال پردازش حسی وضعیتی است که در آن مغز در پاسخ به محرک‌هایی که از طریق حواس دریافت می‌کند دچار مشکل می‌شود.

کودکانی که دچار اختلال پردازش حسی هستند با مشکلات تغذیه‌ای و دهانی نیز  رو به رو خواهند شد.

در این مقاله به درمان مشکلات تغذیه‌ای و دهانی این کودکان پرداخته‌ایم.

چگونه می‌توان به کودکی که دچار تدافع دهانی است کمک کرد؟

آمیزه‌ای از بافت‌هایی که قابل تماس با صورت کودک است مورد استفاده قرار دهید.

هنگام شستن صورت او از لیف‌هایی با بافت‌های مختلف و هنگام خشک کردن صورتش از پارچه ابریشمی، لیف‌های زبر و حتی دستمال کاغذی استفاده کنید.

اگر کودک بی‌میل به نظر می‌رسد اول آن را روی دهان خودتان امتحان کنید.

چهره‌های جالبی درست کنید و بگویید: “نوبت توست”. یا اجازه دهید کودکتان روی دهان شما را پاک کند در حالی که شما هم جملاتی مانند این می‌گویید “چقدر خوب است” یا “چقدر نرم است”.

بعد از اینکه اون صورت‌تان را خشک کرد ممکن است واکنش‌های شما را تقلید کند و روی دهان خودش را پاک کند.

وقتی دندان‌هایش را مسواک میزنید از مسواکی که با باطری کار می‌کند استفاده کنید.

این نوع مسواک تحریک ملایمی تولید می‌کند، بدون از جا پریدنی که مسواک‌های لرزشی دارند.

همچنین می‌توانید از مسواک معمولی استفاده کنید به شرطی که مطمئن شوید همه جای دهان حتی زبان کودک را با آن می‌شویید.

بورس‌های مخصوص ماساژ دهان برای ماساژ لثه‌ها می‌توانند مورد استفاده قرار گیرد.

گفتاردرمانگران و کاردرمانگران از این برس برای حساسیت زدایی دهان استفاده می‌کنند.

همچنین شما می‌توانید از برس‌های کوچکی که روی انگشت شما جای می‌گیرد، استفاده کنید.

وقتی که کودک با مفهوم استفاده از آن آشنا شد، می‌توان از او خواست که خودش این کار را انجام دهد.

در حقیقت هر کاری که خودش بتواند انجام دهد حالت تهاجمی روش‌ها را کاهش می‌دهد.

کمک کنید کودک با بافت‎های مختلف غذایی آشنا شود.

از برخی غذاها به عنوان وسیله‌ای برای آشنایی با غذاهای دیگر استفاده کنید- خوراندن ساقه‌ی کرفس آغشته شده به کره بادام زمینی، خوراندن سیب زمینی برای رسیدن به سس کچاب، خوردن چیپس برای آشنایی با مزه سس پنیر یا انواع سس‌ها با پایه‌ی لبنیات و به همین ترتیب.

کودکانی که تدافع دهانی دارند ممکن است به جای گاز زدن خوراکی، سس آغشته به آن را بلیسند ولی باید کم‌کم آن‌ها را تشویق کرد تا خوراکی را گاز بزنند.

باید فرم‌های مختلف غذایی را به کودکان پیشنهاد کنید، از یک تکه کلوچه تا قطعات سیب و بافت‌های خامه‌ای مانند ژله و فرنی (البته همواره مراقب اثرات جانبی مواد غذایی آماده، به ویژه آن‌ها که دارای مواد نگهدارنده بیشتری هستند، باشید).

نوشیدنی‌ها روش بسیار مناسبی برای راحت کردن استفاده از غذاهای مختلف هستند.

در ابتدا از آبمیوه‌ای استفاده کنیم که مخلوطی از چیزهای نرم باشد سپس کم‌کم غلظت آن را افزایش دهید.

کمک کنید کودک نوشیدنی‌های با دماهای مختلف را امتحان کند.

چگونه می‌توان به کودک بدغذای دچار حساسیت لامسه کمک کرد؟

اول سعی کنید احتمال آلرژی‌ها را رد کنید، حتی در کودکی که دچار تدافعی حسی است.

اگر آلرژی وجود نداشته باشد بدغذایی ممکن است یک رفتار آموخته شده باشد.

بسیاری از مواقع بعد از اینکه مدت زیادی از بهبود مشکلات حسی گذشته است کودک هنوز به رفتارهای آموخته شده در پاسخ به مشکلات اصلی ادامه می‌دهد.

در این صورت رویکرد رفتاری ممکن است روش مناسبی برای حل این مشکل باشد.

تری جاسمن از انجمن مداخلات رفتاری، رویکرد گام به گام را برای بدغذایی پیشنهاد می‌کند.

وقتی کودک یک گام را آموخت و تحمل کرد به گام بعدی بروید.

• یک غذا را انتخاب کنید که شبیه یکی از غذاهایی باشد که همیشه کودکتان آن را می‌خورد مانند شکل متفاوتی از ماکارونی یا کلوچه‌ای با طعم متفاوت.
• در هنگام خوردن میان وعده یا غذا مقدار کمی از غذای جدید را در یک بشقاب جدا کنار بشقاب کودک قرار دهید.تری پیشنهاد می‌کند با خوردن مقداری از غذا و گفتن اینکه “وای چقدر خوشمزه است” توجه کودک را به غذای جدید جلب کنید.
• وقتی او با غذای جدید، مدارا کرد آن را در بشقابش قرار دهید. او مجبور نیست که آن را بخورد بلکه فقط باید با قرار داشتن یک غذای جدید در بشقابش راحت باشد.
• حالا لمس کردن غذا ‌را مدل‌سازی کنید و کودک را مجبور کنید که او نیز این کار را انجام دهد. مطمئن شوید دقیقا تعیین کرده‌اید چند بار لمس مورد نیاز است.برای مثال “ما خیال داریم دو بار آن را لمس کنیم.”
• گام بعدی این است که کودک را مجبور به لمس کردن کنیم. برای عینی کردن این مرحله، می‌توانید غذایی مانند یک کلوچه در بشقاب داشته باشید و کودک را مجبور کنید غذا را به بشقاب دیگری انتقال دهد.
• حالا کودک را مجبور کنید غذا را با لب‌هایش لمس کند. تری می‌گوید “به غذا ۳ باربوسه بزن”.
• حالا غذا را روی زبان بگذارید.
• بعداً دو یا سه لقمه در یک بشقاب قرار دهید و کودک را مجبور کنید غذا را در دهانش قرار دهد و آن را بخورد. با گذر زمان می‌توانید مقدار غذا را افزایش دهید.

هر کودک با سرعتی متفاوت از سایر کودکان با غذای جدید کنار می‌آید.

فرزند شما ممکن است این گام‌ها را در یک هفته یا چند ماه طی کند و این مدت زمان به شدت حساسیت‌های کودک، غذایی که استفاده می‌کنید و میزان عملکرد نظام‌مند شما در معرفی غذای جدید بستگی دارد.

چرا فرزندم دهانش را پر از غذا می‌کند؟

توجه کنید کودکانی که از پرورشگاه‌ها به فرزندی پذیرفته می‌شوند، ممکن است رفتارهای “پر کردن دهان” را نشان دهند که می‌تواند یک مولفه‌ی حسی و یا مولفه‌ی زیستی باشد.

بسیاری از کودکانی که تنوس ماهیچه ‌ی ضعیفی دارند دهانشان را پر از غذا می‌کنند، زیرا آگاهی حسی دهانی و به احتمال خیلی زیاد کنترل دهانی-حرکتی مناسبی ندارند.

آن‌ها با پرکردن دهانشان میزان درون‌داد حسی حرکتی دهان و اطراف فک را افزایش می‌دهند.

این روش اطلاعات بیشتری برای آنها درباره اینکه زبانشان در کجا قرار دارد و فک آنها چقدر باز است فراهم می‌سازد و حتی ممکن است جویدن را برایشان راحت سازد.

از یک کاردرمانگر و گفتاردرمانگر بخواهید که رژیم دهانی-حرکتی و همچنین مقداری “فعالیت دهانی-حرکتی” برای کودک تعیین کند.

کاردرمانگر و گفتاردرمانگر هر دو می‌توانند مشکلات دهانی-حرکتی را پیگیری کنند.

شروع به قرار دادن چیزهایی در دهان کودک کنید که درون‌داد فراهم می‌سازند.

مثلاً تافی‌ها اگر چه نوعی شکلات هستند، ولی مقدار زیادی درون‌داد عمقی ایجاد می‌کنند.

همچنین قطعات بریده شده استیک را به کودک بدهید تا او از یک طرفش بگیرد و طرف دیگرش را بجود.

این کار، روش مناسبی برای ایجاد درون‌داد دهانی همچنین دریافت میزان کمی پروتئین می‌باشد (از گوشت راسته استفاده کنید، زیرا سفت‌ترین قسمت گوشت است).

انواع سیب‌ها نیز برای ایجاد درون‌داد مناسب هستند.

زیرا صدای خرد شدن می‌دهند و بازتاب آن شنیده می‌شود.

همچنین میوه‌های یخ زده به طور کلی تمام عصب‌های حسی حرکتی را بیدار می‌سازند.

مکیدن یک چیز غلیظ با نی؛ قبل از شروع غذا، مقداری درون‌داد عمقی در دهان فراهم می‌سازد.

برخی درمانگران از آب‌نبات‌هایی که دارای ترکیبات گازدار هستند (انواع آب‌نبات‌های کولایا جرقه) استفاده می‌کنند تا ماهیچه‌های کوچک دهان را مشغول سازند.

همچنین زبان با تلاش برای تعیین اینکه سر و صدا از کجا می‌آید، مشغول می‌شود.

تعدادی از تمرینات دهانی-حرکتی قابل انجام در خانه

مواردی از تمرینات دهانی-حرکتی عبارت‌اند از:

• به کودک مقداری لوله‌ی جویدنی بدهید.
• حباب‌ها در همه‌جا. حباب‌ها یک انگیزه‌دهنده‌ی قوی برای جمع کردن لب‌ها و فوت کردن هستند. شکل‌های مختلفی از لوله‌ها وجود دارد که می‌توانید با در هم آمیختن آن‌ها و ایجاد حباب‌های جدید کودک را راغب و علاقه‌مند سازید. اگر این کار برای کودک دشوار است، اول به صورت عملی به او نشان دهید و بعد اجازه دهید جلوی آیینه تمرین کند. او می‌تواند درون وان حمام یا بیرون تمرین کند تا از چسبیدن حباب‌های باقیمانده روی کف زمین اجتناب کند.

• مکیدن مایعات توسط نی‌های مختلف بازی جالبی است.
• مسابقه با گلوله‌های پنبه‌ای بر روی پیشخوان آشپزخانه، که توسط یک زنی به گلوله‌ها دمیده می‌شود.
• مقدار کره بادام زمینی روی سقف دهان کودک قرار دهید و از او بخواهید که آن را لیس بزند. همچنین آب‌نبات چسبنده را بین لب‌هایش قرار دهید تا آن را بلیسد. هر دو کار به کنترل زبانی او کمک می‌کند و باعث می‌شود بداند زبان او در کجای دهانش قرار دارد.
• می‌توانید به کودک بازی “کنترل زبان با بینی” را آموزش دهید. بینی را فشار دهید- زبان باید در این وضعیت بیرون بیاید. سپس بینی را به یک طرف فشار دهید- زبان در بیرون دهان نیز باید به همان سو حرکت کند. بینی را به بالا فشار دهید زبان باید سعی کند خودش را به آن برساند. دوباره بینی  را فشار دهید- زبان باید به درون دهان برگردانده شود.